8758 2019 3 24 10 48 6

صفحه 1:
ل به نام خدا ل 0 عدوان درس: كائى شناسى توصيفى رشته: مهندس معدن 5 نیمسال دوم ۹۷-۹۸ © ا 

صفحه 2:
ee ی ۰ منابع درس ‎٠ Mineralogy, Dexter Perkins, Third Edition, © Pearson Education Limited 2014.‏ ٠ Introduction To Optical- Mineralogy, Second Edition, William D. Nesses, Oxford University Press, 1991. 

صفحه 3:
سنا ‎٠‏ مقدمه ابتاك« كته ‎J‏ تف ‎ching 995 51 a5 (Mineral) sis oa *‏ مورد استفاده قرارگرفته ازلفت یونانی ۷1618( متشابه لاتینی آن 03 است) ما به معنی کانی یا گودال ازنظرمعدن شناسی مشتق شده است. ‏* نام فارسی آن یعنی کانی معرف موادی است که از کانسارها بدست می آورند. ‏* کانی(1۷1186۲21) جسمی است که بطور کلسی در پوسته جامد زمین بوجود آمده و دارای فرمول شیمیایی معین وهموژن میباشد. ‏* در مطالعه کانی شناسی (۷1196۲3۱00۷]) شکل ظاهری. خواص فیزیکی. خواص شیمیایی. ساختمان داخلی. چگونگی تشکیل. ‎ed‏ و و دی ف راز کر ‏* کانی شناسی پایه علوم معدن شناسی. خاک شناسی, زمین شناسی است. ‏3 الحا مدت ‎13 ‎ 

صفحه 4:
* کانی جسمی است هموژن (۲۱0۲09605) که بطور طبیعی در پوسته جامد زمین بوجود آمده ودارای فرمول شیمیایی مشخص می باشد. مثل: کوار تزن کلسیت. نمک طعام. * سنگ بر خلاف کانی, ماده ای است هتروژن (۵6۲۵66015) که معمولاً حاصل تجمع چند کانی می باشد. * کا نی فلزدار(0۳6) دسته ای از کانیها هستند که برای تهیه فلزات مورد استفاده قرار میگیرند. مثل: طلاء نقره. سرب. آهن, وغیره. 

صفحه 5:
| ‏مش‎ SS * نحوة پیدایش مینرالها از حالت مذاب قسمت عمده ای از کانیهای حاصل از تبلور وانجماد ماگما (مواد مسذاب و گداخته ای هستند با گازها وبخارات حل شده واز داخل زمین بطرف بالا حرکت می کنند) درارتباط با درجه انجماد تک تک کانیها از آن جدا ميشوند. حالت محلول در مایعات تعدادى از كانيها درطى عمل تبخیراز آب اقیانوسها رسوب میکنند که می توان از کلرورها وسولفاتها نام برد. اه بخ راه بخار در مناطق آتشفشانی گازها و بخارات متصاعد شده حاوی موادمعدنی فراوانی می باشند که تعداد کمی از کانیها ممکن است لأ بدین نحو تشکیل گردند Ly Ly) a A 

صفحه 6:
‎ete‏ سب ‎ee 0‏ * انوا الل انول کی لور 7 * ساده ترين رابطه اى كه بين بارامترهاى يك شبكه وجود دارد . حالتى است كه بارامترهاى طولى با یک دیگر مساوی رن و بر یکدیگر عمود هستند. * در این صورت یک سلول واحد از شبکه مکعبی به وجود مسی آید. ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 7:
سس سب لا * سيستم تتراكونال * باايك تغيير در يارامترهاى طولى سيستم مكعبى ‎٠‏ اولين سيستم حاصل تتراكونال است كه درآن طول يكى از بردارها با طول آن دوى ديكر مساوى نيست. * دراينجا نيز بردارهاى طولى بر يكديكر عمود هستند و زاويه بين آنها ‎4٠‏ درجه است. 2 

صفحه 8:
4 مت ۰ - * سیستم ارترومبیک * در این سیستم تبلور نیز مانند سیستمهای کوبیک و تتراگونال. زوایای بین پارامترها برابر و ‎٩۰۴‏ درجه هستند. ۰ تفاوتش با آنها در این است که اندازه سه پارامتر 9.3 و > متفاوت است. * شکل ظاهری این سیستم مانند قوطی کبریت است و در کانیهای الیوین. توپاز وهمی مورفیت میتوان آن را مشاهده کرد هه Sizes) 

صفحه 9:
~o * سیستم هگزاگونال * در این سیستم پارامترهای 3و 9 با هم برابر و زاوبه بين آن ها ۱۲۰درجه است. اما پارامتر سوم (6) با دو پارامتردیگر (2 و 0) متفاوت است. * این سیستم به شکل منشور شش گوش متبلور می شود؛ مانند سیستم تبلور کانیهای کوارتز, نفلین و ورتزیت. 

صفحه 10:
سیستم تریگونال 0 * در این سیستم که با نام "رومبوئدریک" نیز خوانده می شود. مانند سیستم کوبیک. پارامترهای 0۰8و > زوایای 8۰ رن 0 و ۷ با هم برابرند. * تفاوت آن با سیستم کوبیک این است که در سیستم کوبیک زوایا برابر و ۹۰درجه هستند. اما در این سیستم زوایا برابر هستند ولی ۰٩درجه‏ نیستند. * کانیهای کراندوم. دولومیت و دیوپتاز در اين سیستم متبلور ميشوند. a=b=e a= payee ‏سیستم‌تریگونال‎ 

صفحه 11:
ete VY ‏سیستم مونوکلینیک‎ = ‏در این سیستم هر سه پارامتر3 .0و > با هم نامساوی هستند و از سه زاوية بین آنها. دو زاویه قائمه و زاویة سوم‎ * ‏بزرگتر از * ٩درجه است.‎ ‏مانند سیستم تبلور کانیهای ژیپسب اوژیت و بیوتیت‎ * ‏یی‎ a¢bte ‏مودق رورت‎ ° ‏مونوکلینیک‎ 0» 5 Y 

صفحه 12:
4 مت ۰ - سیستم تری کلینیک * در این سیستم تبلور هر سه پارامتر 0.3 و > با هم نامساوی و زوایای بین آن ها نیز متفاوت هستند؛ مانند سیستم تبلور کانی های ولاستونیت. پکتولیت و کائولینیت. تری‌کلینیک 

صفحه 13:
SS * قوانین اصلی بلورشناسی * ۱ اصل ابت بودن زوایای دو سطحی * ساختمان شبکه ای بلورها متأثر از ترکیب شیمیایی آنهاست. لذا در بلورهای یک ماده شیمیایی معین. موقعیت سطوح شبکه ای ثابت و مخصوص به همان ماده است. یعنی در بلورهای یک مادة شیمیایی معین. زاوية بین هر دو سطح خارجی بلور در تمام بلورهای آن ماده ثابت است. * ۲ اصل تقارن * اجسام متبلور که دارای یک سیستم تبلور هستند, تقارن دارند. * نوع و میزان تقارن به سیستم تبلور آن بستگی دارد. تقارن یکی از خصوصیات اصلی بلورها و عبارت لست از: تکرار اجزای شبیه و نظیر در یک ‎ugh‏ هنكام دوران بلور حول عناصر تقارن به اجزای متقارن و نقاط هندسی که نسبت به آن هاء تکار انطباق يا جانشینی اجزا صورت میگیرد. عناصر تقارن می گویند. ‎Ops‏ يسان ‎ 

صفحه 14:
ee ۰7 عناصر تقارن * الف) مرکز تقارن ()) * ب) سطح تقارن (۳) پ) محور تقارن (۵) 

به نام خدا عنوان درس :کانی شناسی توصیفی رشته :مهندس معدن نیمسال دوم 97-98 • منابع درس • Mineralogy, Dexter Perkins, Third Edition, © Pearson Education Limited 2014. • Introduction To Optical- Mineralogy, Second Edition, William D. Nesses, Oxford University Press, 1991. • مقدمه • لغت کانی ( ) Mineralکه از قرون وسطی مورد استفاده قرارگرفتـه ازلغـت یونـانی ( Mnaمتـشابه التینـی آن Minaاست) به معنی کانی یا گودال ازنظرمعدن شناسی مشتق شده است. • نام فارسی آن یعنـی کـانی معـرف مـوادي اسـت که از کانسارها بدست می آورند. • کانی( ) Mineralجسمی اسـت کـه بطـور کلـی در پوسـته جامـد زمـین بوجودآمـده و داراي فرمول شیمیایی معین وهموژن میباشد. • در مطالعه کانی شناسی ( )Mineralogyشکل ظاهري ،خواص فیزیکـی ،خواص شیمیایی ،ساختمانـ داخلی ،چگونگی تشکیل، محل پیدایش و سرانجام استفاده صنعتی کانیها مورد بررسی قـرار میگیرد. • کانی شناسی پایه علوم معدنـ شناسی ،خـاك شناسـی ،زمـین شناسـی اسـت. • کانی جسمی است هموژن ( )Homogenousکـه بطـور طبیعـی در پوسـته جامـد زمـین بوجـود آمـده وداراي فرمول شیمیایی مشخص می باشد ،مثل :کوارتز ،کلسیت ،نمک طعام. • سنگ بر خالف کانی ،ماده اي است هتروژن ( )Heterogeneousکه معموالً حاصل تجمع چند کانی می باشد. • کا ني فلزدار( ) Oreدسته اي از کانیها هستند که براي تهیه فلزات مورد استفاده قرار میگیرند .مثل :طال ،نقـره، سـرب ،آهن ،وغیره. • نحوة پیدایش مینرالها • از حالت مذاب قسمت عمده اي از کانیهاي حاصل از تبلور وانجماد ماگما (مواد مـذاب و گداختـه اي هستند با گازها وبخارات حل شده واز داخل زمین بطرف باال حرکت می کننـد) درارتبـاط بـا درجـه انجمـاد تک تک کانیها از آن جدا میشوند. • از حالت محلول در مایعات تعدادي از کانیها درطی عمل تبخیراز آب اقیانوسها رسـوب میکننـد کـه می توان از کلرورها وسولفاتها نام برد. • از راه بخار در مناطق آتشفشانی گازها و بخارات متصاعد شده حاوي موادمعدنی فراوانی می باشـند کـه تعداد کمی از کانیها ممکن است بدین نحو تشکیل گردند • انواع سیستمهاي تبلور • ساده ترین رابطه اي که بین پارامترهاي یک شبکه وجود دارد ،حالتی است که پارامترهاي طولی با یکـدیگر مـساوي و بر یکدیگر عمود هستند. • در این صورت یک سلول واحد از شبکه مکعبی به وجـود مـی آیـد. • سیستم تتراگونال • با یک تغییر در پارامترهاي طولی سیستم مکعبی ،اولین سیستم حاصل تتراگونال است که درآن طول یکی از بردارهـا با طول آن دوي دیگر مساوي نیست. • در اینجا نیز بردارهاي طولی بـر یکـدیگر عمـود هـستند و زاویـه بـین آنهـا 90درجه است . • سیستم ارترومبیک • در اين سيستم تبلور نيز مانند سيستمهاي كوبيك و تتراگونال ،زواياي بين پارامترها برابر و 90°درجه هستند. • تفاوتش با آنها در اين است كه اندازة سه پارامتر b،aو cمتفاوت است. • شكل ظاهري اين سيستم مانند قوطي كبريت است و در كانيهاي اليوين ،توپاز وهمي مورفيت ميتوان آن را مشاهده كرد. • سيستم هگزاگونال • در اين سيستم پارامترهاى aو bبا هم برابر و زاويه بين آن ها 120درجه است .اما پارامتر سوم ( )cبا دو پارامترديگر ( aو )bمتفاوت است. • اين سيستم به شكل منشور ششـ گوش متبلور مى شود؛ مانند سيستم تبلور كانیهاى كوارتز ،نفلين و ورتزيت. • سيستم تريگونال • در اين سيستم كه با نام "رومبوئدريك" نيز خوانده مي شود ،مانند سيستم كوبيك ،پارامترهاي b، aو cزواياي β، αو γبا هم برابرند. • تفاوت آن با سيستم كوبيك اين است كه در سيستم كوبيك زوايا برابر و 90درجه هستند ،اما در اين سيستم زوايا برابر هستند ولي 90درجه نيستند. • كانيهاي كراندوم ،دولوميت و ديوپتاز در اين سيستم متبلور ميشوند. • سيستم مونوكلينيك • در اين سيستم هر سه پارامترb، aو cبا هم نامساوي هستند و از سه زاوية بين آنها ،دو زاويه قائمه و زاوية سوم بزرگتر از 9 °درجه است. • مانند سيستم تبلور كانيهاي ژيپسـ ،اوژيت و بيوتيت • سيستم تري كلينيك • در اين سيستم تبلور هر سه پارامتر b، aو cبا هم نامساوي و زواياي بين آن ها نيز متفاوت هستند؛ مانند سيستم تبلور كاني هاي والستونيت ،پكتوليت و كائولينيت. • قوانين اصلي بلورشناسي • .1اصل ثابت بودن زواياي دو سطحي • ساختمان شبكه اي بلورها متأثر از تركيب شيميايي آنهاست .لذا در بل0ورهاي يك ماده شيم0يايي معين ،موقعيت سطوح شبكه اي ثابت و مخصوص به همان ماده است .يعني در بلورهاي يك مادة شيميايي معين ،زاوية بين هر دو سطح خارجي بلور در تمام بلورهاى آن ماده ثابت است. • .2اصل تقارن • اجسام متبلور كه داراي يك سيستم تبلور هستند ،تقارن دارند. • نوع و ميزان تقارن به سيستم تبلور آن بستگي دارد .تقارن يكي از خصوصيات ا0صلي بلورها و عبارت ا0ست از :تكرار اجزاي شبيه و نظير در يك بلور ،هنگام دوران بلور حول عناصر تقارن به اجزاي متقارن و نقاط هندسي كه نسبت به آن ها ،تكرار ،انطباق يا جانشيني اجزا صورت ميگيرد ،عناصر تقارن مي گويند. • عناصر تقارن • الف) مركز تقارن ()C • ب) سطح تقارن ()P • پ) محور تقارن ()A