06fasle6

صفحه 1:


صفحه 2:
تعریف بودجه بودجه » يك طرح مقداري مشروح وکامل بمنظور استفاده ‎SS‏ ‏ازمنابع واحد تجاري دردوره اي معین است . بنابراین بودجه : 9مقداري است #باواحد تجاري مشخصي ارتباط دارد . #دوره معيني رادرآینده تحت پوشش قرارمي دهد . 

صفحه 3:
مقاصد بودجه : 0) طرح ريزي دوره اي راایجاب مي کند . 0) هماهنگي .همكاري وارتباط را ترویج مي نماید . ) به مقداردر آوردن پيشنهادها راالزامي مي کند . ©) جارجوبي براي ارزيابي فعالیت هاي انجام شده رافراهم مي سازد . ) آگاهي روشني ازاقلام بهاي تمام شده امورتجاري بدست مي دهد . ) الزامات قانوني ياقراردادي راتامین مي کند . «) فعالیت هاي واحد تجاري را به سمت هدف هاي سازماني هدایت مي نماید . cl 

صفحه 4:
وظایف بودجه بندي é #طرح ريزي #کنترل 

صفحه 5:
: طرح ريزي ۶کلیه مراحل بودجه بندي راازنقطه شروع فکر تامرحله برآوردبودجه طرح ريزي مي نامند (چارچوبي براي وظیفه دوم بودجه بندي مي باشد ) کنتر ل : *مقايسه بين نتایج واقعي وپیش بيني هاي بودجه كنترل نام دارد 1 

صفحه 6:
بودجه جامع * محصول نهايي فرایند برآورد وتهیه بودجه يك واحد تجاري بودجه جامع است که شامل بودجه هاي جداگانه هريك ازبخشهاي تابعه آن واحد مي باشد » در هرصورت بودجه معرف طرح كلي واحد تجاري دردوره بودجه است . دربخش بعدي » بخشهاي مختلف يك بودجه جامع رابراي يك واحد توليدي بطورنمونه ارائه مي کل ١ 0 

صفحه 7:
ابيدجه عمياتي ‎a‏ ‏بردجه فروش تامين مالي بردجه موجوي كالاي أخزدوره بودجه تولید : ga ‏بودجه موادمسقيم‎ ‏بوبه دم‎ ‏بودجه دستمزد مستقيم‎ ‏وجوه تقديودجه شده‎ ‏بودجه سربارساخت‎ ‏ابهاي تمام شده كالاي فروش رفته بودجه شده‎ ‏بودجه هزینه هاي اداري‎ ‏بودجه هزینههاي فروش وبازاريابي‎ ‏سودخالص عملیات بودجه شده‎ بودجه جامع و احدتوليدي نمونه طرحهاي پیدجه مخارج سرمایه اي Basie صورت گردش a 

صفحه 8:
ب هزینه فروش ‎a‏ ‎gap US |‏ بردجه فروش ۵ شروع > بودجه بودجه بودجه ‎cle‏ ا ‎a‏ ب.ت.كالاي فروش 5 بودجه هزینه ف سب يودجه هزينه ادا ‎eon‏ بودجه شده بح _- بودجه نقدي 

صفحه 9:
1( بودجه عملياتي : #بودجه عملياتي مشتمل بربرآوردها وبودجه هاي فعالیت هاي تولید ي وغیرتولید ي واحد تجاري واجزاي صورت سودوزیان است . نکته مهم : مثالهاي ذیل مربوط به محصول الف مي باشد وجهت مشاهده ارقام مربوط به محصول ب به کتاب مراجعه شود . 

صفحه 10:
شركت اديب و دوره بودجه سال 9 مي باشد » ‎(a‏ ‏این شرکت دونوع محصول تولید مي کند خلاصه اطلاعات شرکت مزبور بشرح ذیل مي باشد : عوامل تولید قیمت واحد مقدار عوامل تولید براي یکواحد محصول -ِ ۳ ۱ ۳ ماده اوليه ‎«eo‏ © 0 واحد کارمستقیم 800 6ساعت 

صفحه 11:
é “اين بودجه که معمولا دراولین مرحله از فرایند بودجه تهیه مي شود » يكي از مهمترین اجزاء بودجه عملياتي است وبودجه هاي دیگر تاحدود زيادي به آن ولسته است (مثال جدول شماره 4) 

صفحه 12:
شركت اديب بودجه فروش (جدول شماره 4) براي سال منتهي به 660 اسفند 4666 سه ماهه اول سه ماهه دوم سه ماهه سوم سه ماهه چهارم جمع سال سح تسس 

صفحه 13:
: بودجه موجودیکا ولخردورد ( © "این موجودي ها بخش عمده اي از دار ايي هاي جاري بسياري ازواحدهاي تجاري توليدي راتشکیل مي دهد وتصمیم گيري درموردآن يكي ازوظایف مهم مدیریت محسوب مي شود .این بودجه باتوجه به بودجه فروش وتدابیرمدیریت درمورد میزان موجودي ها تهیه مي شود . ١ 0 60 

صفحه 14:
شركت اديب بودجه موجودي كالاي آخردوره (جدول شماره ©) براي سال منتهي به 00اسفند 4969 سه ماهه موجودي كالاي آخردوره اول توم. سوم چهارم محصول الف 200 موص ‎Son coon‏ *جهت هريك ازدوره ‎daw (glib‏ ماهه ۰ معادل 96063 پیش بيني فروش سه ماهه بعد » موجودي درنظرگرفته شده است .ضمنا فروش سه ماهه اول سال ‎(OO‏ معادل سه ماهه اول سال ‎COO‏ يعني (00000© واحدبيش بيني كرديده است . «soo —_ 8000 56 = 26% 

صفحه 15:
©) بودجه مقادیر تولید : ۶ بودجه مقادیرتولید » نقطه شروع فرایند تهیه بودجه تولیداست . بودجه هاي موادمستقیم » دستمزد مستقیم و سربار ساخت بربودجه مقادیر تولبدمتكي است . (متال جدول شماره 9) 

صفحه 16:
شركت اديب بودجه مقادير توليد (جدول شماره ©) براي سال منتهي به 00اسفند 4965 محصول الف اول دوم امسوم چهارم ‎Sore‏ ‏+ بودجه فروش (واحد ) 2000 8000 ‎SOOO‏ ۰.0۵ ۰ 000000 موجودي آخردوره ‎(soo‏ ‎SOO GOO aso ™‏ ‎SOO‏ ‏5500 80 6000 9500 12500 موجودي اول دوره 00 ‎doo 650 0600‏ 6000 

صفحه 17:
الف ) بودجه موجودي مواد اولیه دررآخردوره : در برخي موارد » بودجه موجودي آخر دوره مواداولیه را مي توان همزمان با بو دجه آخر دوره كالاي آماده براي فروش تهیه کرد . نظر شركت اين است که همواره معادل 00 نيازمندي تولید سه ماهه بعد » مواداولیه نگهداري کند . 

صفحه 18:
برآورد بودجه آخر دوره ماده اولیه 0) بشرح ذیل مي باشد : بودجه مقدارتولید محصول الف درسه ماهه دوم ‎SPS‏ ‏ماده اولیه () لازم براي تولید يك واحد ‎do‏ جمع نيازمندي به ماده اولیه )در سه ماهه دوم x 9000 SO % موجودي مواد اولیه 6 "در پایان ده ماج ۱۳۳ 90 

صفحه 19:
شركت اديب بودجه مقادير موجودي مواد اوليه (جدول سمارء © y (۳ 1966 ‏براي سال منتهي به 06 اسفند‎ مواداولیه اول دوم سوم چهارم ماده اوليه ممص موی 20760 2700 © موجودي مواداوليه دريايان هر سه ماهه معادل 9۵۵60 نيازمندي سه ماهه بعدي است . ضمنا مقادير برتوليد سه ماهه اول سال 9 مساوي مقادیر تولید سه ماهه اول سال 4998 فرض شده ات ۱ 

صفحه 20:
ب) بودجه خرید مواد اولیه : ‎A‏ ‎cli!‏ که بودجه هاي مقادیر تولید وموجودي آخر دوره مواداولیه آماده گردیده است » مي توان نسبت به تهیه بودجه خرید مواد اولیه در هريك از سه ماهه هاي سال اقدام کرد ؛ لذا طرز محاسبه بودجه خرید بشرح ذیل مي باشد : موجودي در اول سه ماهه - موجودي لازم درآخر سه ماهه + مواد اولیه لازم درسه ماهه < بودجه خرید مواداولیه 

صفحه 21:
شركت اديب بودجه خريد مواد اوليه (جدول شماره ©) براي سال منتهي به 66 اسفند 0568 ماده اولیه ۵ اول دوم ‎ie‏ چهارم جمع سالانه ‎ee‏ را جسم 7200 7000 6000 ممست موجودي لازم أخردوره ممه معدم 351 ‎wobo‏ 9600« = جع 6760 60360 سس _ در معت موجودي اول دوره سمه 88760 ‎eso‏ 600 600 مقدار خرید مدمه ‎e000 e000 e600‏ معت قیمت واحد مواداولیه ‎oo‏ 7 © ‎coo eo‏ مه بودجه خرید مواداولیه ‎neo‏ من مومه 

صفحه 22:
2 ( بو دجه دستمزد مستفیم : اين بودجه برمبناي بودجه مقادیر تولید ‎A‏ ‏تهیه مي شود . بدین منظور » مقدارتولید بودجه بندي شده هر يك از سه ماهه هاي سال درساعات کار مورد نیاز براي تولید يك واحد محصول » ضرب میگردد . 

صفحه 23:
شركت اديب بودجه دستمزد مستقيم (جدول شماره ©) محصول الف اول دوم سوم چهارم يودجه مقدار توليد ‏ سمت همه ‎econ een‏ ساعات كارلازم 8 8 9 ‎e‏ جمع ساعات كار لازم همه مه ‎‘eax e600‏ "رخ دستمزد 200 200 200 200 بودجه دستمزد محصول موجه . هممسوده ممممومی 3 

صفحه 24:
د) بودجه سربارساخت : سربار ساخت به دوجزء ثابت ومتغیر تقسیم شده است .جمع اقلام متغیر سربارساخت به تناسب سطح تولید تغير مي ‎eas)‏ 

صفحه 25:
“ 5*2 6 در مثال شركت اديب ساعات كارمستقيم را به عنوان معياري ازفعاليت بكار مي برد ومبلغ سربار متغير ساخت را برمبناي برآوردهاي زیر پیش بيني کرده است : شرح اقلام کارت ‎Sao‏ بيتي سربازمتغیر ساخت برمبناي ‎lie hy‏ ‎so‏ رال ۳ ‎Jy 100‏ مزاياي جنبي کارکنان ‎de eso‏ آب سبرق سسوخت ستلفن 0 رال نگهداري ‎ ‎dy 600 

صفحه 26:
شركت اديب بودجه سربار ساخت (جدول شماره م) 0 براي سال منتهى به ©© اسفند اقلام متغیر : اول دوم سوم چهارم جمع سالانه موادغیر مستقیم »مدید رصم سمت مممصصصر تمزد غير مت مزاياي جانبي كاركنان آب -برق تلفن econo . ‏نگهداري‎ جمع اقلام ثابت 

صفحه 27:
۴) بودجه بهاي تمام شده كالاي فروش رفته : cl درتهیه این بودجه » بودجه هاي مقادیر تولید » موادمستقیم » دستمزد مستقیم » سربار ساخت »وموجودي هاي کالا دراول وآخردوره مورداستفاده قرارمیگیرد . بهاي تمامشده كااي نز رفته بهاي تمام شده موجودي کالا - بهاي تمام شده مقدارتولید +بهاي تمام شده موجودي کالا آخردوره طي دوره اول دوره 

صفحه 28:
شركت اديب بودجه بهاي تمام شده كالاي فروش رفته ‏ (©) براي سال منتهي به (a) gus موجودي کالاي اول دوره بهاي تمام شده یکواحد. احا بهاي تمام شده موجودي اول دوره مممدصه ترلد سل 1009 تاد ول ‎wero‏ 3 ۹ اك س 2 ابهاي تم شده توليد = ا ا 000 9 موجودي اند تدم ‎gn‏ هه 3 = بهاي تام شده يكواحد ‎a‏ بصعت = SS ‏اک‎ seal Mitten ts ‏ابهاي تمام شده كالااي فروش رف ان‎ 

صفحه 29:
این بودجه برمبناي اطلاعات گذشته بدست آمده ازمدارك حسابداري ءبرآورد میگردد . نظربه اينکه بسياري از اين هزینه ها ثابت يا نیمه متغیر است . جهت سهولت محاسبه فرض مي شود که هزینه هاي اداري درچهارقسط مساوي در هريك ازسه ماهه هاي سال پرداخت گردد . 

صفحه 30:
شرکت اديب ‎Cs‏ حقوق متوران ‎deooo000‏ ‏حقوق كاركنان اداري 2900000 ‎ae‏ ‎en0000‏ ‏نگيداري ‏همه ‏ملزومات اداري ‎S00000‏ ‏عوارض وماليات بردازاوي هم .استهلاك ساختمان ووسايل اداري همممهوع ی ادم 7 

صفحه 31:
: بودجه هزینه هاي فروش وبازاريابي برآورد این بودجه نیزهمانند برآورد بودجه هزینه هاي اداري است .نظر به ايینکه بسياري از اين هزینه ها » ثابت يا نیمه متغیر است . درمثال مزبور هزینه هاي فروش وبازاريابي شرکت ادیب ازلحاظ پرداخت » بطور مساوي به چهاردوره سه ماهه تقسیم وجمع سالانه آن در صفحه بعد ارائه گردیده است . ۵ 

صفحه 32:
ری moon on ۵۵0 یار ۳1 عوارض مایت دار ماوت ی استهلاك وسايل وتجهيزات o :)0:- 06000094900 ‏زاستهلاك‎ ٠ 

صفحه 33:
ee این بودجه ۰ محصول نهايي فرایند طرح ريزي سود است و اطلاعات مفيدي رابراي براي ارزيابي عملیات ونحوه دستيابي به هدف هاي تعین شده ارائه مي کند . اجزاي اصلي بودجه بندي صورت سودوزیان » سایر بودجه هايي است که تاکنون تهیه گردیده است . بودجه مالیات بر درآمد نیزبرمبناي سود خالص بوجه شده ونرخ مالياتي مفروض ۶9 درصد برآوردمیگردد . 

صفحه 34:
شرکت ادیب صورت سودوزیان بودجه شده (40) براي سال منتهي به 00سفند 1908 a 0 dy esraonon )9( ‏بهاي تمام شده كالاي فروش رفته‎ aosconon ‏سودناخالص‎ ممممومجه هزینه هاي اداري (9) همهم هزینه هاي فروش وبازاريابي ۰ (46 ) هممه‌صومه 7 "ست. سودخالص قبل از کسرمالیات بردرآمد 9700000« ملیات بردرآمد (ترخ ©9060) ممموومم سودخالص 2008000 كر 

صفحه 35:
شرکت دی بودجه مخارج سرمایه اي (49) براي سال منتهي به © ©سفند ©0666 2< ار دوم سوم جهارم جمع سالانه تجيوزات تعريل كال مهمه 8000000 ههه مم تجهیزات اداري «عمموه هههممه ‎S00nDD‏ ‎ee ODDO OOHoDO‏ تدرور اق [ لالمببتتببير ‎ee‏ ‎HEODAXDO‏ ‎ee 1‏ جمع مخارج 7۳000۵0 6000 1 

صفحه 36:
ده اين بودجه به دلیل نة نقش ارزنده اي که ‎a‏ ‏درجلوگيري از کمبودیارکود وجه نقدايفامي گند +حانز اهمیت زيادي است . لرقام واطلاعات این بودجه » ازسایر بودجه هايي که تاکنون تهیه شده بدست آمده ات 5 

صفحه 37:
موجدي وج ال نورد eos) هزينه فروش وبز ار 

صفحه 38:
ترازنامه آخر اسفند موه و آخر اسفند مه بوسیله صورت سودوزیان بودجه شده سال ووه به یکدیگر مربوط مي شوند لذا دراینجا تنها ترازنامه بودجه شده سال 0 ارائه میگردد ومثال مربوط به ترازنامه سال مووه درصفحه 5600 كناك در ج كرديده است 5 

صفحه 39:
اراي ها هارا ‎Web yom ene,‏ موجودي مواداولية ‎gee‏ ساخته شد جمع داراييهاي جاري دارابي هاي غيرجاري : تست مان 5 جمع دارابای شرحاید جمع داراييها بدهي ها وحقوق صاحيان سهام : بدهي هاي جاري : احسابهاي برداختتي / ماليات برداختتي ممصم 

صفحه 40:
: بودجه بندي صورت گردش وجوه نقد این بودجه نیزبااستفاده ازمانده هاي صورت سودوزیان سال بودجه وسايربودجه هاي تهيه شده مانند بودجه مخارج سرمايه اي تنظيم مي گردد . 

صفحه 41:
شركت اديب صورت گردش وجوه نقدبودجه شده براي سال منتهي به 06اسفند 4966 وجوه نفدحاصل ازفعاليتهاي عملياتي (روش غیرمستقیم ): سودخالص سال 566 wa مومه * + يا -. اقلامي که سودخالص راکاهش یافزایش داده ولي تاثيري بروجه تقدندارد : هزينه استهلاك ‎csenn000‏ ‏كاهش درموجودي كالا 33 افزایش درمالیات پرداختنی هممجموه افزایش درحسابهاي دريافتتي. ( مسمسمم) افزايش درموجودي مواداولیه ( مسمم) وجه تقدحاصل ازفعاليتهاي عملياتي فعاليتهاي سرمايه كذاري : وجه نقدمصرف شده براي خريدتجهيزات ار افزایش خالص دروجه نقد. 

صفحه 42:
طرح سود ۶در برخي مولرد لصطلاح طرح سود به بودجه جامع نیز اطلاق میگردد دراین صورت مي توان چنین استباط کرد که بودجه عملياتي »جزئیات بودجه بندي سود رانشان مي دهد وبودجه مالي جزئي از طرح كلي سود واحد تجاري مي باشد . 

صفحه 43:
فرایند كلي بررسي وتجدیدنظر در بودجه 

صفحه 44:
9 بخش مهمي از وظیفه کنترل ودجه » مقایسه ارقام بودجه بندي شده بانتایج واقعي عملیات است . این مقایسه ها معمولادرگز ارشهاي عملکر ددوره اي منعکس میگردد که این تفاوتها اصطلاحا انحر اف نامیده میشوند . 

صفحه 45:
عوارض وماليات بردارليي. ع ; ‎iii”‏ 

صفحه 46:
بودجه بندي باتشريك مساعي مدیریت يك و احدتجاري نباید بودجه رابه بخشهاي تابعه خودتحمیل کند بلکه در عوض بودجه باید باتشريك مساعي ودخالت فعال مدیران سطوح متوسط وپایین وبرمبناي مسئوليتهاي آنان تهیه گردد . 

صفحه 47:
دفاع از بودجه *#*مدیر ان لازم است كه درمرحله تهيه وتنظیم بودجه » توجه كافي به دفاع ازبودجه وطرحها وپيشنهادهاي منظورشده در ان نیزداشته باشند زیرا بايد درکمیته هاي بررسي وتجدیدنظربودجه ازطرحهاي خوددفاع کنند , 

صفحه 48:
روشهاي دفاع از بودجه آشنايي با نحوه تصمیم گيري مسئولین تجدیدنظر در بودجه ارائه طرحها وبرنامه هاي بودجه به نحوي مطلوب ارانه مطالب به شكل كمي يرهيز ازغافلكيري تعين اولويتها 4 Ne 

فصل ششم مفاهیم اصلی بودجه بندی استاد مربوطه :جناب آقای دکتر موسوی احمد تهیه کننده :جواد سلطانی پور عبدالخانی تعریف بودجه بودجه ،يك طرح مقداري مشروح وكامل بمنظوراستفاده ازمنابع واحد تجار1ي دردوره اي معين است . بنابراين بودجه : . ‏مقداري است ‏باواحد تجاري مشخصي ارتباط دارد . ‏دوره معيني رادرآينده تحت پوشش قرارمي دهد . مقاصد بودجه : )1طرح ريزي دوره اي راايجاب مي كند . )2هماهنگي ،همكاري وارتباط را ترويج مي نمايد . )3به مقداردرآوردن پيشنهادها راالزامي مي كند . )4چارچوبي براي ارزيابي فعاليت هاي انجام شده رافراهم مي سازد . )5آگاهي روشني ازاقالم بهاي تمام شده امورتجاري بدست مي دهد . )6الزامات قانوني ياقراردادي راتامين مي كند . )7فعاليت هاي واحد تجاري را به سمت هدف هاي سازماني هدايت مي نمايد . وظايف بودجه بندي ‏طرح ريزي ‏كنترل : طرح ريزي ‏كليه مراحل بودجه بندي راازنقطه شروع فكر تامرحله برآوردبودجه طرح ريزي مي نامند (چارچوبي براي وظيفه دوم بودجه بندي مي باشد ) كنترل : ‏مقايسه بين نتايج واقعي وپيش بيني هاي بودجه كنترل نام دارد . بودجه جامع محصول نهايي فرايند برآورد وتهيه بودجه يك واحد تجاري بودجه جامع است كه شامل بودجه هاي جداگانه هريك ازبخشهاي تابعه آن واحد مي باشد ،درهرصورت بودجه معرف طرح كلي واحد تجاري دردوره بودجه است . دربخش بعدي ،بخشهاي مختلف يك بودجه جامع رابراي يك واحد توليدي بطورنمونه ارائه مي كند . بودجه جامع واحدتوليدي نمونه ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- بو1دجه عمياتي بو1دجه مالي بودجه فروش طرحهاي تامين مالي بودجه موجوي كاالي آخردوره بو1دجه مخارج سرمايه اي بو1دجه توليد : بو1دجه نقدي بودجه موادمسقيم ترازنامه بودجه شده بودجه دستمزد مستقيم صورت گردش وجوه نقدبودجه شده بودجه سربارساخت بهاي تمام شده كاالي فروش رفته بودجه شده بودجه هزينه هاي 1اداري بودجه هزينه هاي فروش وبازاريابي سودخالص عمليات بودجه شده ب هزينه فروش وبازاريابي بودجه سربارساخت بودجه فروش بودجه مقاديرتوليد بودجه دستمزدمستقيم شر1وع بودجه موجودي كاال بودجه موادمستقيم ب.ت.كاالي فروش بودجه هزينه ف وبازاريابي بودجه هزينه اداري سودخالص بودجه شده پايان ص .گردش وجوه ترازنامه بودجه شده بودجه نقدي طرحهاي بلندمدت طرحهاي تامين مالي بودجه مخارج سرمايه )1 بودجه عملياتي : ‏بودجه عملياتي مشتمل بربرآوردها وبودجه هاي فعاليت هاي توليد ي وغيرتوليد ي واحد تجاري واجزاي صورت سودوزيان است . نكته مهم : مثالهاي ذيل مربوط به محصول الف مي باشد وجهت مشاهده ارقام مربوط به محصول ب به كتاب مراجعه شود .  :مثال شركت اديب و دوره بودجه سال 13x8مي باشد ، اين شركت دونوع محصول 1توليد مي كند خالصه اطالعات شركت مزبور بشرح ذيل مي باشد : قيمت واحد عوامل توليد مقدارعوامل توليد براي يكواحد محصول -------------------محصول الف -----A 160 ماده اوليه 10 واحد كارمستقيم 600 2ساعت  :بودجه فروش ‏اين بودجه كه معموال دراولين مرحله ازفرايند بودجه تهيه مي شود ،يكي ازمهمترين اجزاء بودجه عملياتي است وبودجه هاي ديگر تاحدود زيادي به آن وابسته است (مثال جدول شماره )1 شركت اديب بودجه فروش (جدول شماره ) 1 براي سال منتهي به 29اسفند 1388 تعداد ماهها سه ماهه اول سه ماهه دوم سه ماهه سوم سه ماهه چهارم جمع سال محصول الف تعداد مبلغ 2000 12000000 6000 36000000 5000 30000000 4000 24000000 17000 102000000  :ب111ودجه 1موجوديك1ا11اليآ1خردوره2 ) 1 ‏اين موجودي ها ،بخش عمده اي از دارايي هاي جاري بسياري ازواحدهاي تجاري توليدي راتشكيل مي دهد وتصميم گيري درموردآن يكي ازوظايف مهم مديريت محسوب مي شود .اين بودجه باتوجه به بودجه فروش وتدابيرمديريت درمورد ميزان موجودي ها تهيه مي شود . (مثال جدول شماره )2 شركت اديب بودجه موجودي كاالي آخردوره (جدول شماره )2 براي سال منتهي به 29اسفند 1388 سه ماهه موجودي كاالي آخردوره اول دوم چهارم سوم محصول الف 1500 1000 1250 500 •جهت هريك ازدوره هاي سه ماهه ،معادل %25پيش بيني فروش سه ماهه بعد ،موجودي درنظرگرفته شده است .ضمنا يعني 2000واحدپيش بيني گرديده است . فروش سه ماهه اول سال 1389معادل سه ماهه اول سال 1388 25% 1500 6000  )3بودجه مقادير توليد : بودجه مقاديرتوليد ،نقطه شروع فرايند تهيه بودجه توليداست .بودجه هاي موادمستقيم ،دستمزد مستقيم و سربار ساخت بربودجه مقاديرتوليدمتكي است . (مثال جدول شماره )3 شركت اديب بودجه مقادير توليد (جدول شماره )3 براي سال منتهي به 29اسفند 1388 اول محصول الف دوم سوم جمع ساالنه چهارم 6000 2000 بودجه فروش (واحد ) 4000 5000 موجودي آخردوره 17000 1500 1250 500 1000 500 3500 4500 7250 17500 موجودي اول دوره 1500 800 1250 800 6000 1000 الف ) بودجه موجودي مواد اوليه درآخردوره : در برخي موارد ،بودجه موجودي آخر دوره مواداوليه را مي توان همزمان با بودجه آخر دوره كاالي آماده براي فروش تهيه كرد . نظر شركت اين است كه همواره معادل %50نيازمندي توليد سه ماهه بعد ، مواداوليه نگهداري كند . بر1آورد بودجه آخر دوره ماده اوليه Aبشرح ذيل مي باشد : بودجه مقدارتوليد محصول الف درسه ماهه دوم 5750 ماده اوليه Aالزم براي توليد يك واحد 10 جمع نيازمندي به ماده اوليه Aدر سه ماهه دوم 57500 50 % موجودي مواد اوليه Aدر پايان سه ماهه اول 28750 شركت اديب بودجه مقادير موجودي مواد اوليه (جدول شماره )4 براي سال منتهي به 29اسفند 1388 اول مواداوليه سوم دوم چهارم ماده اوليه 13500 17500 23750 28750 ‏A موجودي مواداوليه درپايان هر سه ماهه معادل %50نيازمندي سه ماهه بعدي است .ضمنا مقادير برتوليد سه ماهه اول سال 1389مساوي مقادير توليد سه ماهه اول سال 1388فرض شده است . ب) بودجه خريد مواد اوليه : اينك كه بودجه هاي مقادير توليد وموجودي آخر دوره مواداوليه آماده گرديده است ، مي توان نسبت به تهيه بودجه خريد مواد اوليه درهريك از سه ماهه هاي سال اقدام كرد ،لذا طرز محاسبه بودجه خريد بشرح ذيل مي باشد : موجودي در اول سه ماهه – موجودي الزم درآخر سه ماهه + مواد اوليه الزم درسه ماهه = بودجه خريد مواداوليه شركت اديب بودجه خريد مواد اوليه (جدول شماره )5 براي سال منتهي به 29اسفند 1388 اول ماده اوليه A دوم جمع ساالنه سوم مقدار مورد نياز جهت توليد 27000 چهارم 57500 35000 47500 167000 موجودي الزم آخردوره 13500 28750 17500 23750 13500 جمع 55750 65000 81250 موجودي اول دوره 23750 180500 48500 10500 10500 17500 28750 مقدار خريد 52500 45250 41250 قيمت واحد مواداوليه 160 160 160 بودجه خريد مواداوليه 4960000 31000 170000 7240000 27200000 160 160 8400000 6600000 ‏A ج ) بودجه دستمزد مستقيم : اين بودجه برمبناي بودجه مقادير توليد تهيه مي شود .بدين منظور ، مقدارتوليد بودجه بندي شده هر يك از سه ماهه هاي سال درساعات كار مورد نياز براي توليد يك واحد محصول ،ضرب ميگردد . شركت اديب بودجه دستمزد مستقيم (جدول شماره )6 برا ي سال من محصول الف بودجه مقدار توليد ساعات كارالزم اول 2700 2 جمع ساعات كار الزم 5400 نرخ دستمزد 600 بودجه دستمزد محصول 3240000 دوم سوم 5750 2 11500 600 6900000 چهارم 4750 2 3500 2 700 2 9500 7000 600 600 5700000 جمع ساالنه 4200000 3400 600 000 د) بودجه سربارساخت : سربار ساخت به دوجزء ثابت ومتغير تقسيم شده است .جمع اقالم متغير سربارساخت به تناسب سطح توليد تغير مي كند . توجه : در مثال شركت اديب ساعات كارمستقيم را به عنوان معياري ازفعاليت بكار مي برد ومبلغ سربار متغير ساخت را برمبناي برآوردهاي زير پيش بيني كرده است : پيش بيني سربارمتغير ساخت برمبناي يك ساعت شرح اقالم كارمستقيم مواد غيرمستقيم لاير 50 كارغيرمستقيم لاير 100 مزاياي جنبي كاركنان 250 لاير 60 آب –برق –سوخت –تلفن لاير نگهداري لاير 4 0 جمع 500 لاير شركت اديب بودجه سربار ساخت (جدول شماره )7 براي سال منتهي به 29اسفند 1388 اقالم متغير : دوم اول موادغيرمستقيم دستمزد غيرمستقيم 915000 1830000 837500 1675000 چهارم سوم 850000 1700000 جمع ساالنه 1325000 2650000 3927500 7855000 مزاياي جانبي كاركنان 4575000 4187500 4250000 6625000 19637500 آب –برق –تلفن 1098000 نگهداري جمع اقالم متغير 732000 9150000 1005000 670000 8375000 1020000 680000 8500000 1590000 4713000 1060000 3142000 13250000 39275000 جمع اقالم ثابت 5891200 جمع سربارساخت 15041200 5891300 5891200 5891300 14266300 14391200 19141300 23565000 62840000  )4بودجه بهاي تمام شده كاالي فروش رفته : درتهيه اين بودجه ،بودجه هاي مقادير توليد ،موادمستقيم ، دستمزد مستقيم ،سربار ساخت ،وموجودي هاي كاال دراول وآخردوره مورداستفاده قرارميگيرد . بهاي تمام شده كاالي فروش رفته بهاي تمام شده موجودي كاال – بهاي تمام شده مقدارتوليد +بهاي تمام شده موجودي كاال آخردوره طي دوره اول دوره شركت اديب بودجه بهاي تمام شده كاالي فروش رفته ( )8 براي سال منتهي به 29اسفند1388 كاالي (الف) كاالي (ب) جمع موجودي كاالي اول دوره 800 1200 بهاي تمام شده يكواحد 4200 6500 بهاي تمام شده موجودي اول دوره 3360000 11160000 7800000 توليد سال ( 1388تعداد) 16700 15050 بهاي تمام شده يكواحد 4400 6600 بهاي تمام شده توليد 99330000 73480000 172810000 بهاي تمام شده كاالي آماده فروش 76840000 183970000 107130000 ‏ موجودي آخردوره (تعداد) 500 1250 بهاي تمام شده يكواحد 4400 6600 بهاي تمام شده موجودي آخردوره 2200000 8250000 بهاي تمام شده كاالي فروش رفته 98880000 10450000 74640000 173520000  :بودجه هزينه هاي اداري اين بودجه برمبناي اطالعات گذشته بدست آمده ازمدارك حسابداري ،برآورد ميگردد .نظربه اينكه بسياري از اين هزينه ها ثابت يا نيمه متغير است .جهت سهولت محاسبه فرض مي شود كه هزينه هاي اداري درچهارقسط مساوي در هريك ازسه ماهه هاي سال پرداخت گردد . شركت اديب بودجه هزينه هاي اداري ()9 براي سال منتهي به 29اسفند 1388 حقوق مدي ران 12000000 حقوق كاركنان اداري 5500000 بي مه 800000 نگهداري 1700000 ملزومات اداري 900000 عوارض وماليات برداراي ي 700000 استهالك ساختمان ووساي ل اداري 2400000 چمع 24000000 4=5400000 ( استهالك )24000000-2400000  :بودجه هزينه هاي فروش وبازاريابي برآورد اين بودجه نيزهمانند برآورد بودجه هزينه هاي اداري است .نظر به اينكه بسياري از اين هزينه ها ،ثابت يا نيمه متغير است . درمثال مزبور هزينه هاي فروش وبازاريابي شركت اديب ازلحاظ پرداخت ،بطور مساوي به چهاردوره سه ماهه تقسيم وجمع ساالنه آن در صفحه بعد ارائه گرديده است . شركت اديب بودجه هزينه هاي فروش وبازاريابي ()10 براي سال منتهي به 29اسفند1388 حقوق كاركنان بازاريابي وكمسي ونهاي فروش 11000000 حقوق كاركنان فروش 4600000 تبلي غات 3000000 پذيراي ي 1100000 بي مه 400000 نگهداري 1200000 ملزومات اداري 900000 عوارض وماليات برداراي ي 400000 مسافرت 1600000 استهالك وسايل وتجهيزات 1800000 جمع 26000000 4=6050000 (استهالك )2600000 – 1800000  :صورت سودوزيان بودجه شده اين بودجه ،محصول نهايي فرايند طرح ريزي سود است واطالعات مفيدي رابراي براي ارزيابي عمليات ونحوه دستيابي به هدف هاي تعين شده ارائه مي كند . اجزاي اصلي بودجه بندي صورت سودوزيان ،ساير بودجه هايي است كه تاكنون تهيه گرديده است . بودجه ماليات بر درآمد نيزبرمبناي سود خالص بوجه شده ونرخ مالياتي مفروض 45درصد برآوردميگردد . شركت اديب صورت سودوزيان بودجه شده ()11 براي سال منتهي به 29اسفند 1388 () 1 فروش لاير 23700000 بهاي تمام شده كاالي فروش رفته () 8 173520000 سودناخالص 63480000 هزينه هاي اداري () 9 24000000 هزينه هاي فروش وبازاريابي (10 ) 26000000 50000000 سودخالص قبل ازكسرماليات بردرآمد 13480000 ماليات بردرآمد (نرخ )% 45 6066000 سودخالص 7414000 شركت اديب بودجه مخارج سرمايه اي ()12 براي سال منتهي به 29اسفند 1388 دوم اول چهارم سوم جمع ساالنه تجهيزات تحويل كاال - 3400000 تجهيزات اداري 600000 3600000 600000 2400000 تجهيزات توليد 12900000 600000 2200000 600000 - 2200000 - 4400000 جمع مخارج 600000 7100000 9200000 19700000 2800000  :بودجه نقدي اين بودج1ه ب1ه دليل نق1ش ارزنده اي كه درجلوگيري از كمبودياركود وجه نقدايفام11ي گن11د ،حائ11ز اهميت زيادي است . ا1رقام واطالعات اين بودج1ه ،ازساير بودج1ه هايي ك1ه تاكنون تهيه شده بدست آمده است . شركت اديب بودجه نقدي ()13 براي سال منتهي به 29اسفند ( 1388ارقام به هزارلاير ) اول سوم دوم جمع ساالنه چهارم موجودي وجه نقداول دوره 3100 8220 3100 2550 12010 وصولي ازبابت فروش : ازسه ماهه قبل %30 22800 11700 16200 ازسه ماهه جاري %70 17100 67800 39900 60900 27300 37800 165900 جمع وجوه نقد 65800 63120 75150 55510 236800 موادمستقيم 14740 13500 17920 17400 63560 دستمزدمستقيم 10980 10050 15900 10200 47130 سربارساخت 13310 13310 532400 13310 13310 هزينه هاي اداري 5400 5400 21600 5400 5400 هزينه فروش وبازاريابي 6050 6050 6050 6050 24200 جمع مخارج پرداختي 48310 50480 58580 52360 وجه نقد حاصل از عمليات 209730 15320 16570 3150 14810 27070 مخارج سرمايه اي 7100 2800 9200 600 19700 موجودي نقد آخردوره 12010 8220 2550 7370 7370  :ترازنامه بودجه شده ترازنام1ه آخراس1فند 1387وآخراسفند بوس1يله ص1ورت س1ودوزيان بودجه شده س1ال 1388ب1ه يكديگ1ر مربوط م1ي شوند لذا دراينج1ا تنه1ا ترازنام1ه بودج1ه شده سال 1388ارائ11ه ميگردد ومثال مربوط به ترازنام1ه س1ال 1387درصفحه 221 كتاب در ج گرديده است . 1388 شركت اديب ترازنامه بودجه شده ()14 29اسفند سال ( 1388ارقام به هزارلاير ) بدهي ها وحقوق صاحبان سهام : بدهي هاي جاري : حسابهاي پرداختني دارايي هاي جاري : وجه نقدوموجودي نزدبانكها 7370 حسابهاي دريافتني 10000 ماليات پرداختني 26100 موجودي مواداوليه 7320 6066 موجودي كاالي ساخته شده جمع بدهي ها 10450 جمع داراييهاي جاري 16066 51240 حقوق صاحبان سهام : سهام عادي (6000سهم )10000 دارايي هاي غيرجاري : زمين 6000 ساختمان استالك انباشته 78000 سودانباشته 73774 () 29000 49000 تجهيزات استهالك انباشته 60000 جمع 58300 ()14400 43600 133774 جمع داراييهاي غيرجاري 98600 جمع داراييها جمع بدهي ها وحقوق صاحبان سهام 149840 149840  :بودجه بندي صورت گردش وجوه نقد اين بودجه نيزبااستفاده ازمانده هاي ترازنامه هاي اول وآخر سال بودجه ، صورت سودوزيان سال بودجه وسايربودجه هاي تهيه شده مانند بودجه مخارج سرمايه اي تنظيم مي گردد . شركت اديب صورت گردش وجوه نقدبودجه شده براي سال منتهي به 29اسفند 1388 وجوه نقدحاصل ازفعاليتهاي عملياتي (روش غيرمستقيم ): سودخالص سال 1388 741400 + يا -اقالمي كه سودخالص راكاهش ياافزايش داده ولي تاثيري بروجه نقدندارد : هزينه استهالك كاهش درموجودي كاال 6066000 افزايش درماليات پرداختني افزايش درحسابهاي دريافتني )3300000 ( ( افزايش درموجودي مواداوليه ) 720000 16556000 وجه نقدحاصل ازفعاليتهاي عملي اتي 23970000 فعاليتهاي سرمايه گذاري : وجه نقدمصرف شده براي خريدتجهي زات ( )19700000 افزاي ش خالص دروجه نقد 4270000 13800000 710000 طرح سود در برخ1ي موا1رد ا1ص1طالح طرح س1ود به بودج1ه جام1ع نيز اطالق ميگردد دراين ص1ورت م1ي توان چنين اس1تنباط كرد كه بودج1ه عمليات1ي ،جزئيات بودجه بندي س1ود رانشان م1ي ده1د وبودج1ه مالي جزئ1ي از طرح كل1ي س1ود واحد تجاري مي باشد . فرايند كلي بررسي وتجديدنظر در بودجه تهيه طرحهاوپيشنهادها آري تصويب واجرا خير آيامورد قبول است پايان تجديدنظر ،بهبود وغيره تجديدنظر بوسيله مدير باالتر شروع  :اعمال كنترل ازطريق بودجه بخ1ش مهم1ي از وظيف1ه كنترل ودجه ، مقايس1ه ارقام بودج1ه بندي شده بانتايج واقع1ي عمليات اس1ت .اين مقايس1ه ها معموالدرگزارشهاي عملكرددوره اي منعك11س ميگردد ك11ه اين تفاوتها اصطالحا انحراف ناميده ميشوند . شركت اديب گزارش عملكرد دوره اي براي سربارساخت سه ماهه اول سال 1388 بودجه بندي شده سربار ساخت ارقام واقعي انحرافات موادغيرمستقيم 915000 ( 1080000 )165000 ن دستمزد غيرمستقيم 1830000 ( 1900000 مزاياي جانبي كاركنان ) 70000 ن 4575000 ()1085000 5660000 آب –برق –سوخت –تلفن ن 1098000 ( )252000 1350000 ن نگهداري 732000 22000 710000 م جمع 9150000 ( 10700000 )1550000 ن سرپرستي 1800000 1800000 0 استهالك 2400000 2400000 0 نگهداري 900000 ( 950000 ن عوارض وماليات بردارايي 491200 520000 ( )28800ن )50000 بودجه بندي باتشريك مساعي مديريت يك واحدتجاري نبايد بودجه رابه بخشهاي تابعه خودتحميل كند بلكه درعوض بودجه بايد باتشريك مساعي ودخالت فعال مديران سطوح متوسط وپايين وبرمبناي مسئوليتهاي آنان تهيه گردد . دفاع از بودجه ‏مديران الزم است كه درمرحله تهيه وتنظيم بودجه ،توجه كافي به دفاع ازبودجه وطرحها وپيشنهادهاي منظورشده درآن نيزداشته باشند زيرا بايد دركميته هاي بررسي وتجديدنظربودجه ازطرحهاي خوددفاع كنند . روشهاي دفاع از بودجه )1 )2 )3 )4 )5 آشنايي با نحوه تصميم گيري مسئولين تجديدنظردربودجه ارائه طرحها وبرنامه هاي بودجه به نحوي مطلوب ارائه مطالب به شكل كمي پرهيز ازغافلگيري تعين اولويتها