پاورپوینت

كليله و دمنه 1

166 صفحه
12 بازدید
08 فروردین 1404

صفحه 1:
oe رشته زبان و ادبیات فارسی ۲ واحد درسی

صفحه 2:
36 هدف کلی کتاب پم ب هدف کلی این درس آشنایی با نثر مصنوع در زبان فارسى است كه با كليله و دمنه اغاز مى شود و در قرنهای بعدی تحول می بابد. اهداف دیگر این درس عبارتند از: آشنا شدن با نثر دورة دوم غزنويان و سلاجقه ‎SB]‏ ا ا ‎eS Owe‏ مات ات ل ‎See‏

صفحه 3:
36 حایگاه در س انام د درس کلیله و دمنه در دو قسمت و برای چهار واحد درسی تدوین شده است و از دروس پابة دوره کارشناسی زبان و ادبيات فارسى مى باشد. در اين كتاب قسمت اول مطالعه BE ‏اك‎

صفحه 4:
36 هدفهاى رفتارى كتاب ابم Re reer kek he mele) شرح لغات. ترکیبات. ابیات و عبارات مشکل کتاب توانایی بازنویسی قسمتی از متن به نثر امروز تشخيص معنى صحيح يك عبارت از بين جند معنى داده 8 سده تشخيص صنايع ادبى به كار رفته در متن ا ات

صفحه 5:
Coe eC ney eee ee od Fee Ce hs ei ers OE COR PUN Cen CC "00005 ‏فارسى است. اصل اين كتاب ارجمدة ار‎ ‏اإيرانيان آن را از هند آورده. خود بابى جند بر آن‎ ‏افزودند. متن سنسكريت قسمتى از ابواب كليله و دمنه‎ ‏كه از ينجاتنترا و مهابهارتا ترجمه شده در دست است.‎ ‏ل ل ل‎ es) 0 222 22 rer Nee 2 ‏و به ترجمة پهلوی افزوده شده است.‎

صفحه 6:
ل ا ل 0 از كتاب كليله و دمنه ترجمه ها و بيرويهاى متعددى صورت ل ا ا ‎Fe Se pee Ce ens‏ ‎See ewe ee hoe‏ (داستانهای بیدپای)» ی ‎ee oe ed‏ * کلیله و دمنة بهرامشاهی: معروفترین ترجمه و تهذیب کلیله و دمنه» ترجمه ای است که از سوی نصر اللّه بن عبدالحمید منشی به نثر شبرین و استادانه به فارسی در آمده است

صفحه 7:
آشنايى كلى با كتاب و بررسى سير ۱ ا ی سالهاى 07/8 و٠١25‏ نوشته اند تنها مرحوم دكتر ذبيح الله و ترجمه در دوران فرمانروایی بهرامشاه غزنوی و به تأپید و ا ا 2 مشهور و معروف شده است.

صفحه 8:
بعد ۲۳ 3 انام د See ا ‎OO a eS Stet eee al oe‏ ‎Re) MM eS oa Re SE ee‏ زر و ۳ آریایی که در قسمت جنوب ايران ساكن بودند؛ بعدها تمام کشور اپران پارس نامیده شد * سطر او ۲: و مادر من از خانة علمای دین زردشت بود ‎oe core Tee OTT e as‏ |

صفحه 9:
3 9 100 Dy oe ee 3 ‏باب بُرْزُويَةَ الطبيب‎ ESL ee eee ‏ا ا‎ mae 0 ‏گردانید‎ tnt etl Ci} | silo 5F ‏ا‎ ‏إل ید: ارزانی بحسي‎ * سطر ۴: و به مزید تربیت و ترشح مخصوص گشت * مزيد: افزونى // ترشح: يرورده شدن |/ كشت: كشتم (عطف فعل سوم شخص به اول شخص)

صفحه 10:
بخش اول 3 ايام فد aa باب بُرزویه الطبیب | creo Lee See Bee ‏مَعْرِض: محل عرضه. محل نمايش !/ معنى: به درمان بيماران‎ ‏يرداختم‎ سطر ۸: میان چهار کار که تگاپوی اهل دنیا از آن نتواند گذشت تگاپو (تکاپو): جستجوی بسیار کوشش // نتواند گذشت: تجاوز ی

صفحه 11:
بخش اول باب بُرْزُوِيَةَ الطبيب سطر 4: ذكر ساير و ثواب باقى ذکر سایر: نام و آوازه ای که به همه جا برسد 1 ا ال ل 5 ترم رح 00 | Owe Ree peen year) 36 ايام فد

صفحه 12:
بخش اول 3 ايام فد باب برزویه الطبیب ‎ee he BE eae)‏ حسبت: ثواب. اجرى كه خدا دهد !// بر دست كرفتم: شروع كردم ‎ed‏ ل ل ۱ أمد كه ياى از جاى بشود كرفتن: يس از مصدرء در معنى شروع كردن به كار مى رود // ياى از ‎eld‏ و

صفحه 13:
بخش اول 3 ايام فد باب بُرْزُوِيَةَ الطبيب ار یی کنیس مضاو: چ. مضوت, زیانها س۲۰- رنج و تبعت آن بسیار باشد و انتفاع و استمتاع اندک ‎a) cement eae seer se)‏ ۱ كه

صفحه 14:
بحش اول ام باب ل 0 س١5-‏ فكرت شافى واجب دارى حرص و شره اين عالم فانى به سر آيد. ا لت ل لت 5222 0 شره: طمع. از س756- همت بر اكتساب ثواب مقصور كردان مقصور: كوتاه. منحصر

صفحه 15:
sid (۳ 0 won| Perera ‏آدمى آوندى ضعيف است‎ mS بنیت: نهاد. آفرینش, بنا // آوند: ظرف ۳ * براثر: به دنبال

صفحه 16:
3 aD ee) ايام فد aa باب ا ‎er Soe este hee Teer‏ ‎ayer)‏ ‏سر ‎Chee‏ س/1- شخص را از جنكال مشقت خلاص طلبيده آيد ل ۱ جنكال مشقت: اضافة استعارى // براطلاق: مطلقاً. بدون شرط

صفحه 17:
3 aD ee) مد باب بُررُوِیه الطبیب ‎ype ira ere ner oe ee Se een caged‏ ل 0 و مثوبات آن کی توان شناخت خفت: سبک شدن. سبکی. در ابنجا سبک شدن بیماری مراد است || تحری:جستن: طلب کردن // مثوبات: ج مثوبه. پاداش نیک. پا حطام: ريزة كياه خشك. كنايه از مال دنيا

صفحه 18:
بخش اول باب بُرْزُوِيَةَ الطبيب س 57- انديشيد كه اكر بركشيده فروشم بركشيده فروشم: وزن كرده بفروشم س ۴۳- بر وجه گزاف به نیم بها بفروخت. كزاف: تخمين. بهابى كه به كمان كويند و وزن نكنند 36 انام د

صفحه 19:
3 aD ee) مد باب بُررُوِیه الطبیب ‎ORRIN Kae NST SI Sere en ek eae‏ و صلات و مواهب پادشاهان به من متواتر شد. ‎FUP AD Te me ee re Oe cAtiae lee‏ عطاياء جوايز // مواهب: ج موهبت. بخششها

صفحه 20:
9 باب ا س‌۴۸- به جاه و مال از اقران بگذشتم ۱ س۵۱- چنانکه طریق مراجعت آن مَنسَتّ ماند 0 ‏ا‎ ceweiroeree, 36 انام د

صفحه 21:
36 aD ee) ا ‎aan‏ ‏باب بُرْزُويَةَ الطبیب ‎a‏ ‏* س۵۳- و باز اعمال خیر و ساختن توشة آخرت از علت كناه از آن كونه شفا مى دهد كه معاودت صورت نبندد. ‎roLF cle *‏ ا ا ا ا 0 بيمارى كناه // صورت نبندد: ممكن نشود

صفحه 22:
3 aD ee) 5 «انيام ود باب بُرْزُويَةَ الطبيب ‎a‏ س ۵۵- از علم طب تبرزمی نمودم وهمت و نهمت به طلب دين مصروف گردانید 7 منتهاى كوششء. ee BKC a ‏ا ا ا را‎ eee) و به قرينة لفظى حذف شده است

صفحه 23:
3 aD ee) مد aa باب ا ‎CETL YET)‏ ا ‎beeen‏ ا دست دادی: دست بدهد. ممکن شود ل ا ا 0 يشتيوان: يشتيبانء تكيه كاه // يوده: بوج. يوسيده

صفحه 24:
بخش اول 3 ايام فد aa باب برزو یه الطبیب ‎Dieser per Aree‏ مصیب: اصابت کننده. راست. درست || مخطی: خطا کار ‎se‏ لت ‎Sab es‏ 5906 نتوانستم برد ‎ce ee i cece ety eee)‏ بيايم ‏س۶۹- تا به یقین صادق پای جای دلپذیر به دست آرم 3

صفحه 25:
me 9 7 9 مد س۷۰- و شرایط بحث اندر آن تقدیم نمود تقدیم نمود: تقدیم نمودم - به جای آوردم س۷۱- و گرد تقبیح ملت خصم و نفی مخالفان می زا ۱0 رفتن

صفحه 26:
3 aD ee) rer a a) es a ‏باب بُرْزُويَهَ الطبيب‎ ا 00 کردی * نگشاد: حاصل نشد. به دست نیامد // قبول کردی: یبرد * س۷۴- رآی بر متابعت این طایفه قرار دهم * معنی: از این طایفه پیروی کنم

صفحه 27:
aD ee) باب بُرْزُوِيَه الطبیب ‎Feet) ree Cl ene ay re gE)‏ ‎aay oe)‏ ماهتابى س ۸۷- و از مهتاب به خانه درشدمی | 36 انام د

صفحه 28:
بخش اول 3 مد re tos باب بُرْزُوِيَةَ الطبيب ‎am res‏ ات م معنی: نه در حق من سوّ ظنی برده می شد ‏س ۹۵- همه عمر بر و بازو زدم... تا تو کافر دل پشتواره 0 ‏برو بازو زدم: رنج و زحمت كشيدم // يشتواره: آن مقدار بار كه بر يشت حمل توان كرد

صفحه 29:
3 aD ee) مد aa باب بُرْزُوِيَةَ الطبيب س 48- دم كرم تو مرا بر باد نشاند ‎peewee iy Sor)‏ ا ا گمراه کرد ل ل | آوردم و جون سوختة نم داشت آتش در من افتاد ‎odlouw‏ بر روی آب افكندن: کنایه از كارى و( لل )] اا ‎Huse) Kreg‏ 3

صفحه 30:
1 aD ee) ‏ايام فد‎ de ‏کت‎ ‏باب برزویه الطبیب‎ ‏آن پنبه با پارچه ای از قماش کهنه باشد که نیم سوخته و‎ ‏ات‎ ‏بجهد و در آن گیرد و آتش زند‎ ۱ ed ‏ا‎ eel ean YE s ‏خاى يس من انداز: جنين برمى آيد كه هر كاه بازكشت رونده‎ * ‏ای را نمی خواسته اند از پس او خاک می افکنده اند‎

صفحه 31:
36 9 دو ف أن الم ايام فد باب برزويه الطبيب 3 لا ری تس انار باشم ‎wee Orr ae‏ ا ا ‎een‏ ‎Fear ea teal Monee cm cr Tone‏ س ۱۰۳- فرصت فایت گردد و ناساخته رحلت باید کرد. 7

صفحه 32:
بخش اول ‎sid‏ ‏باب ا ‎a‏ ‏س۱۱۰- در معنی بعث و قیامت و ثواب و عقاب بر سبیل افترا چیزی نگفتم ‎i‏ ‏بعث: رستاخيز // عقاب: كيفر // بر سبيل: از راه // افترا: تهمت زدن ۱ 1 pe ermal an een Bray ral ea hl Yee | nee Saree ||

صفحه 33:
بخش او 2 باب برزویه الطبیب س ۱۱۷- او را از کسب خیرات و ادخار حسنات بازدارد ادخار: ذخيره كردن. اندوختن ات دا Poe ‏ا‎ Peer Sh es سفته كردن: سوراخ كردن س۱۲۳- و سفط جواهر گشاده بگذا سفط: سبد. زنبیل || معنی: جواهرات سوراخ نشده در سبد باقی ماند 36 ايام فد

صفحه 34:
بخش اول باب بُررویه الطبیب س۱۲۴- جواهر برقرار است برقرار: در اينجا سوراخ نشده ۳ يربشان: در اينجا سوراخ نشده !/ مؤونت:هزينه. رنج» انام د

صفحه 35:
3 aD ee) ايام فد re tos باب بُرْزُويَه الطبیب ‎yo jUio 9 sled U -1T9 ys °‏ ال الل وى ‎ney SSeS Shes oe‏ ا ل * س۱۳۰- و چون تعبّد و تعقف در دفع شر جوشن حصین است ‎٠‏ تعبد: بندكىء. يرستش كردن // تعفف: ياكدامنى // حصين: محکم» استوار

صفحه 36:
و باب بُرْزُوِيَةَ الطبيب ۰ 0 يرف ی را ا پب«پ ۱ مسلم: به سلامت داشته. محفوظ 55 ۱ ee) 36 ايام فد

صفحه 37:
3 3 ا 000 باب بُرْزُويَهَ الطبيب ‎a‏ س۱۴۳- و شرع کردن در آن خطر بزرگ شرع كردن: شروع كردن سع6١-‏ آنجه در دهان بود بادداد باد داد: از دست داد اا ا لت ضجرت: تنكيدلى. ملال /! مستولى: جيره

صفحه 38:
3 aD ee) مد باب ا عقل من جون قاضى مزور ... بر مراد هر دو ‎Re ee‏ مزور: مكار. حیله گر / نفاذ: جاری شدن فرمان ‎apres gen nore nT og‏ كت ل كم رل ‏وزنى نيارد: ارزش و اهميتى ندارد ‏سی۱۶۱ - با چندان وخامت عاقبت ابرام نمی باشد |

صفحه 39:
3 aD ee) ‎a) es‏ وان سام نور باب بُرْزُويَهَ الطبيب ‎a‏ ‎error Se YCn ee Ale‏ ‏س ۱۷۳- و چون ایام رضاع به آخر رسید ل ‎OP eer er ‏ل‎ eka les) ‏هدم: خراب کردن || فتک: به ناگاه و بی خبر کشتن

صفحه 40:
۰ 3 aD ee) ايام فد aa باب بُرْزُوِيَةَ الطبيب ee ‏ا ا ل ال‎ a Ed ‏سا‎ Sates) Ol ee NOS DS Ta Nes FRCL ‏ریراکه ا‎ Sa els ‏چه:‎ ‏بت اس‎

صفحه 41:
3 ‎ES Se‏ الطبیب س ۱۸۶- خیرات براطلاق رو به تراجع آورده است بر اطلاق: به طور كلى // تراجع: بازكشت 36 انام د Pye 0 ‏ا ا ا ا ال‎ WAVE تت يمن: : ‎end |] 5 glee‏ 000 0 تفسی // رجاحت: بر تری. فزونی // مقدرت: ‎POE‏ ‎Pee eee ted‏

صفحه 42:
بحش اول ام باب بُرُْويَةَ الطبيب 0 س110- و اصطناع حكما و ماليدن جباران ... و قمع ظالمان اصطناع: نيكويى كردن. يروردن // ماليدن: تنبيه كردن ‎/١‏ قمع: سركوب كردن س1597- كاهاى زمانه ميل به ادبار دارد ادبار: يشت كردن (بخت). نكون بختى س 1۹۳- و اخلاق پسندیده مدروس گشته لت

صفحه 43:
3 3 3 باب بُرَزُويَةَ الطبيب س ۱۹۴- و لوّم و دناءعت مستولی | 0 ۱[ س ۱۹۶ - و نیک مردان رنجور و مستذل و شریران فارغ و ‎oe‏ ‎en ene S| Cae err)‏ 0 36 ايام فد

صفحه 44:
od ‏اول‎ aa ‎ay fh‏ 7 الم ايام فد ‏س ۲۰۶ - و اندازة امنیت هرگز تیسیر نپذیرد ‎ane cae Sse‏ ۱ ‏اس 177- شب و روز كه تعاقب ايشان بر ... و تقريب آجال لك ‎۱ ‏ل ا‎ Te) ۳ a

صفحه 45:
3 aD ee) باب ا ف س۲۲۹- و ضربت بویحیی (ص) پذیرفته آید ۱ ات مَنْ بَعَنَنا منْ مَرْقَدنا هذا ما ود الرَخمنَ 0 معنى: ای وای بر ما چه کسی برانگیخت ما را از ون ما این است آنچه وعده کرده بود خدای مهربان و راست ا ‎Pres BI ee‏

صفحه 46:
3 aD ee) باب بُرْزُويَةَ الطبيب ‎a7‏ الك ا ا ا ‎Pepe TPT) Cm eee Scr Ce‏ ‎py‏ | * راست کردن: انجام دادن. فراهم کردن

صفحه 47:
‎eae ۳ 1.‏ ايام فد باب الاسد و الثور ‎aie)‏ ا ل ل رای:راج» راجه. حاكم و يادشاه.راى هند: يادشاه هند // ا ۱ ‏س 8- او را فرزندان دررسيدند ‎een yyy)‏ ا | ‎000 ‏ل‎ 1] ead bra) 2 ‏ا‎

صفحه 48:
me PE? urea ‏مد‎ ۳ 5 ‏باب ۸( 9 الثور‎ Pes CC Ope eee eee ren) een ae ‏هرکه از کسب اعراض نماید‎ ۱ ‏مرادهاى او بدارد: مانع تحقق خواسته هاى او مى شود‎ ۳ آن غفلت ورزد تثمير: بسيار كردن سرمايه

صفحه 49:
بر زب 36 باب الأسد و الثور ‎a‏ س ۱۹- و اگر مواضع حقوق را به امساک نامرعی گذارد ل ل لت لم مراعات نشده س۲۴- عظت پدر بشنودند و منافع آن نیکو بشناخت عظت: موعظه. نصیحت // بشناخت: به جای بشناختند به

صفحه 50:
بخش دوم ل ل لا س 32- و در راه خلابى بيش ۳1 0000 ۱ ey cern ar ‏انتعاش: بهبود يافتن بيمار‎ 36 انام د

صفحه 51:
‎p9° a‏ ان بام باب الأسد و الثور 1 س ۳۳- شناور شده ماغ بر روی آب ا ات ‏س ع" و إذا انْتَمَيْتَ إلى السّلامه فى مَداكٌ فلا تُجاوز ا ا ال" 1 مكدر ‏س /"- إذا أعْشَبْتَ فائزِل ا 1

صفحه 52:
bid eo ۲ ‏باب الاسد و الثور‎ ror) Pr eee epeene) ‏س۳۸- بطر آسایش و‎ ‏و‎ Sa Oe eC a Ree hes ETC ie ea les) ‏رعنا: زیباء خودپسند. متکبر در اینجا دومعنی اخیر‎ ظور است ‎KP CCI Oe eT ea ae)‏ له دها: ‎or‏ 3 کاردانی

صفحه 53:
1 1 م دوم 2 ايام فد باب الاسد 9 الثور = س ۴۶- این سخن چه بابت تست بابت: شایسته. مناسب Re EROWy | Ce tr canecomerr oO TIPE a7) ‏مفاوضت: كفتكو‎ 0 per corr es RUC Ue 0 2 SI) eo] eo)

صفحه 54:
1 : 2 دوم ‎ro‏ ايام فد ا ل ۲ س١ه-‏ وَهَلْ بَطَنّ مرو غَيْرٌ شبْرٍ لمَطعم؟ ‎Beta‏ ا تن 2 ‏ا ل ل‎ ee 0 ۳ oe

صفحه 55:
بخش دوم ‎ne‏ ‏4 ۳ مد باب ۸( 9 الثور س ‎Pere ene -۵٩‏ فلا تفتغ بما ذون ‎Pres]‏ ‏زمانی که تو در ميانة کاری باشی که مطلوب تست. به ‎corner pire)‏ ۳ س۶۲- و آن که به خمول راضی گردد ‎ge fee So‏ ۱۳۳۰۰

صفحه 56:
1 : 2 دوم 5 پم فد ا لا ۲ س 28- كه اين درجات را مرشح توانيم بود مرشح: تربیت شده آماده گشته ‎eee eet eed nel ea ed‏ ل متنازع: مورد کشمکش ‏س ۶۹- از درجت عالی به رتبت خامل گراید 15 نام ونشان

صفحه 57:
‎i i , ۲‏ 5 مد باب الاسد 9 الثور 3 س ۷۲- و بی تجشم زبادت به زمین انداخت رت ‏س۷۴- |ذا عم الْمطْلوبٌ ‎Rea eC‏ زمانى كه خواسته و هدف بزرك كردد يارى دهنده كم مى شود ‏س۷۸- او را به نصیحت من تفرجی حاصل آید تفرج: كشادكى خاطر

صفحه 58:
1 : 2 دوم 5 مد ا 0 ۲ س۸۹- و به وسایل مقبول متحزم باشند مُتحرّم: اسم فاعل از تَحرّم: احترام کسب کرده ل ‎[Petar rence 7 PACA]‏ ‎Pere ene ete ere i hve Se ie Boe Tern)‏ نمی دهم که آنچه به دست آورده ام آیا از طریق میراث بوده است با از راه کسب؟

صفحه 59:
1 : 2 دوم 5 مد باب الاسد و الثور ۲ س18- شيطان هوا را به افسون خرد در شيشه كند شیطان هوا: اهریمن آرزو اضافة تشبیهی // افسون: سحر و جادو // در شيشه كند: زندانى و ناتوان كند س14- بناى كارها بر كوتاه دستى و راى راست نهد كوتاه دستى: عدم تجاوز به مال و عرض كسانء. عدم دخالت

صفحه 60:
1 : 2 دوم ‎ro‏ 000 ل لا َ س ۱۰۷- به متانت رای و رزانت عقل خویش بیفزاید متانت راى: استوارى راى و نظر // رزانت عقل: محكمي خرد س8١٠-‏ و فساد و معرت آن به ملك او باز كردد ol Ree Se So)

صفحه 61:
376 eo i ‏باب الاسد و الثور‎ ‏س۱۱۰- غور و غابلة آن با او بگویم‎ * * غور: شر. فساد // غايله: كزند. بلاى ناكهانى // غور و ‎Sree‏ ۳ See e- err cer site Sey enh gees Rene EU ane Deer ee See] | COMP WC eve SSN OED yes

صفحه 62:
بتكان دوم ‎aie‏ انام د باب الأسد 9 ‎ol‏ ‎ares‏ - لَوْ لا الْمَسَقَهُ ساد الناس كُلَّهُمْ ‎Rye]‏ یفْقرٌ و الاقدامٌ ۳ ای سروری می رسیدند. بشن هدارا | فقير مى كند و بيش رفتن در جنک ۱ ee hard ‏بیم گزند و آسیب‎ -۱ PN ‏پ9۹پ9‎ ‏داشتن ۲- مقام و منزلت رفیع // سود ده چهل: نفع چبهل‎ برابر سرمایه

صفحه 63:
5 دوم ‎a‏ 8 باب الاسد و الثور 1 ا ل وك خوض كردن: شروع كردن اقدام كردن ‎AGE)‏ ا ا ا 6ت ل ‎ESS Sere ate len‏ ‎Re Cee eee ‏ا‎ are) SENOS Me ed Re ees

صفحه 64:
بخش دوم ‎bd‏ ‏باب الاسد و الثور َ س859١-‏ جون شير سخن دمنه بشنود معجب شد معجب شد: در شگفت شد س۱۵۰- اگرچه خامل منزلت و بسیار خصم باشد ‎iB aN a eS O ad‏ تا س ‎VOY‏ واجب است ۳ كافة خَدَم 9 حَشَم ملک كافه: جمع. عموم // خدم: خدمتكاران // حشم: كسان و جاكران مرد

صفحه 65:
بخش دوم باب الأسد و الثّور س ۱۵۷- در اصطناع ایشان مثال نتواند داد اصطناع: مقرب ساختن // مثال: فرمان س۱۶۴- و به هوا در مراتب تقدیم و تاخیر نفرماید به هوا: از روى هوس ‎/١‏ تقديم: مقدم داشتن 0 ‏ل‎ por Way ‏ل‎ Vie) ‏كافيان: كاردانان» ج كافى // داهيان: زيركان. ج داهى‎ 36 انام د

صفحه 66:
1 : 2 دوم 000 باب الاسد و الثور 5 س ۱۶۶- دو کار از عزایم پادشاهان غریب نماید غریب نماید: عجیب به نظر می آید س ۱۶۷- و یاقوت و مروارید را در سرب و ارزیز نشاندن ارزيز: فلز قلع س١18-‏ و موش مردمان را همسرايه و هم خانه است همسرایه: دو با چند تن که با هم در یک سرای اقامت دارند

صفحه 67:
‎Fae‏ ۰ سوم مد ارم س 8 - و آواز او جنان شير را از جاى ببرد كه عنان تمالك و تماسک از دست او بشد از جاى ببرد: ترسانيد // تمالك: خويشتن دارى ‎//١‏ تماسك: خويشتن دارى // بشد: برفت ‏س١٠-‏ ملى را از وی ریبتی دیگر بوده است ریبت: شک. بدگمانی, در اینجا ماية نگرانی

صفحه 68:
بخ سوم ب ل اورم 5 س ۱۲- آفت تصلف عقل است و آفت مروت چربک تصلف:لاف زدن. گزاف گفتن // چربک: دروغ. بهتان و ظاهرا ار رت س16- الحق جربوى بيشتر نيافت eect Danes eae Say Sa ‏روی طبل می کشند‎

صفحه 69:
۰ باب الأسد و الثّور(؟) س ‎-۱1٩‏ مرکب زیان در جولان کشید معنی: اسب زیان را به گردش در آورد ا ل لا ل م 50527 36 انام د

صفحه 70:
۳ ‎CO ea res‏ س۲۰- بدین آواز متقسم خاطر نمی باید شد ‎ear Repent eaere 7)‏ ۱۳| eee CCC ea TS امضا: كذرانيدنء روان كردن /!/ مصيب: اسم فاعل از اصابت. اصابت کننده. نیک رسنده به حقیقت امری 36 انام د

صفحه 71:
‎١ 3‏ 1 مد باب الأسد و الثورة؟) 0 س ۳۱- در میان اکفاء خدمتی پسندیده کرده ‎zc las]‏ ا یک ۱ ‎pots ope ‏م‎ ‏باود‎ ‎POY ONT OY Bae YO | ‏ا ا‎ vey ‏یابد‎ ‎eS eee eS ‏ل‎ ‎ee LY ‏ا‎

صفحه 72:
بخش سوم 3 7 َس ۳ اورم ‎a‏ ‏د د ‎eran ere er el ra ee‏ ۱ ‎ROT yo *‏ * س۳۹ - و كوشكهاى محكم را بكردائد * كوشك: كاخ و قصر ‎a ۲‏ )16 دصر وت دز ‎Tol Priced Feel C/E Oe] nee ts ‏ذن || مخطور رام مه ن. گهتران‎

صفحه 73:
‎a : 3‏ ۳ باب الأسد و الثّور(؟) س473- جه در معالىء. كفاءت نزديك اهل مروت معتبر است ‏معالى: مقامات بلند. ج معلاه // كفاءت: هم رتبه بودن ‏س۶۱- از خدمت و دیدار او تقاعد نموده ‎PS eM eerie | ree) ‏ا ا ‎Regeey ele‏ | ياوى ‏مبرت: نیکی کردن

صفحه 74:
بخش سوم 5 باب الأسد و اللور۱ ۲ 7 س۷۴- و شمول فهم و حذاقت وی زیادت گشت ‎ee‏ ۳۳[ س 8)- و درجت وى در احسان و انعام منيف تر مى شد ‎[eer ey omen Pac perm brent er Ey ere ver)‏ ار انافه

صفحه 75:
بخش سوم باب الأسد و اللور۱ ۲ س ۷۷- هر ساعت در اصطفا و اجتبای وی می افزاید 1 ‎ee BTU eed‏ ل ۱ ‎e‏ ا الل ا ی مقصور: منحصر ‎36 ‏انام د

صفحه 76:
بخش سوم 3 aan 5 A aa ‏باب الأسد و النُور(۲)‎ ‏س ۸۶- به لطایف حیل و بدایع تمویهات گرد این غرض‎ ‏درآيم‎ ‏لطايف حيل: جاره جويى هاى نيكو و نغز // بدايع‎ ‏تمویهات : فریبها و دروغهای به ظاهر آراسته‎ س 81- بكوشم تا او را دركردانم درگردانم: بغلطانم. بر زمین زنم

صفحه 77:
ta ‏باب الأسد و الثّور(؟)‎ ‎ta Ed‏ لل ل ل سب ا ل و ‎en fe‏ آزموده بپرهیزد 30 ‏س ۹۷- و به رگت رای منسوب گشته ‎0 Hits) ‏رکت‎ ‎36 ‏انام د

صفحه 78:
‎a ١ 3‏ ایام باب الأسد و الثّور(؟) ‎iG‏ ‏* س۹۹- و به ديكر ناصحان استخفاف روا داشت تا مستزيد كشتند * استخفاف: سبى شمردن // مستزيد: اسم فاعل از باب استفعال مصدر استزادت. زيادت خواه. رنجيده ‏اا ل ل ا 0 كردد ‎PONS ‏ا ا ا ل‎ hd 0 200 dno! ‏اشتياق داشتن» انتظار‎

صفحه 79:
بخش سوم 3 ‎a 99 rees kere‏ ‎eee ee‏ هُوَ آوَلُ وَ هيّ الْمَحَلَّ الثانى ‎Ne)‏ ا ل ا لت كه 0 ‏ل اي ل ا‎ TOLD) ‏مرتبة دوم است‎ س‌۱۱۸- خود را از بلای این ظالم جان شگر باز رهانم جان شکر: شکار کنندة جان

صفحه 80:
‎a 3‏ مد باب ررم س737١-‏ در هلاى ينج يايك سعى بيوست ‎Ne‏ ‏س ۵ ۱۲- روزگاری در خصب و نعمت می گذاشت خصب: فراوانی گیاه و سبزه. فراخی سال ‏س 2؟7١-‏ دريغا عمر كه عنان كشاده رفت عنان كشاده: با شتاب. قيد است براى فعل رفت

صفحه 81:
bd ‏سس‎ ‎iG ‏رو‎ 9 ww OL معنى: طرف مشورت امين شمرده شده است سع6١-‏ إذا عَلَنْها ‎POA‏ أَبْدَتْ لها حُبّكاً مثل الْجواشن مَضقولا خواشیها Po cee) Welty pen ee rr Ome) AS ‏معنى بيت:‎ روی آن راه هایی همچون زره هایی که متن آن موجدار و حاشیه های ‎PEs ere er Sie oe re‏ آورد

صفحه 82:
5 ‏بخش سوم‎ 7 ۲۲ ‏باب الأسد و اللور۱‎ 0 Kets! 5 YIP oe ‏قاصيها و دانييها‎ ee ery RS ee el) ‏آن‎ BB) ce ee ‏ل‎ ‎Pee eee Cae ee re ‏ل ا‎ Tel c) ‏رست‎ ا 0 نمودند تحويل: جا بجا كردن

صفحه 83:
3 3 3 39 3 : سوم ام ‎ww OL‏ 9 رو 6 ‎ee alleen Sie mee Se‏ شود و بر لثیم ظفر و بدگهر اعتماد روا دارد لاوه: لابه. تملق, چاپلوسی // لثیم ظفر: به کنایه پست فطرت نی كوشش فرو كذارد در خون خويش سعى كرده 0 0 ‏ال ل‎ ey ‏جنگ.‎ we ‏كشتن‎ Er ei,

صفحه 84:
‎rer a (cee : 3 3‏ ‎ww OL‏ 9 رو 6 ‎Ee‏ ٍن حیاة الْمَرء ید دوه وَ إِنْ كانَ يَؤْماً واحداً لكثيرٌ ‏معنی بیت: به راستی که زنده بودن آدمی پس از مرگ دشمنش, اگرچه یک روز نیز باشد بسیار است ‎esl ‏نظر بر پیرابه ای گشاده‎ G phage 0 ‏ل‎

صفحه 85:
rer iene : 3 3 6 ‏رو‎ 9 ww OL RISTO Se ENC ‏ل‎ ‏ب ل م‎

صفحه 86:
باب الاسد 6 الثور(؟) 5 س 6- جه كمين غدر كه از مأمن كشايند جاى كيرتر افتد 5202 0 ‏ل‎ Cr meee cme peel Ce ant rrer cs ‏فاعلی مرکب مرخم. در اینجا موّثر. کاری // معنی: زیرا که حملة‎ ۱ ‏ی‎ س8- از هر شاخى هزار ستاره تابان ار در اینجا استعاره از گل و شکوفه است

صفحه 87:
سس 5 باب الاسد والثور(؟) ياست شش منها گت و © معتی: : شكوفة 52 آن كلشن كه انبوهى از كياهان درهم پیچیده و کاملاً رشد ۳( فروگرفته است. به روی خورشید می خندد.

صفحه 88:
د جهارم 000 0 Corer ren kere ‏س۱۰- سحاب گویی یاقوت ریخت بر مینا‎ ‏ل ل ال ام‎ // ‏ياقوت: در اينجا استعاره از قطرات درشت باران است‎ ‏ل ل لت ل م لاك‎ eee een oer Sy keer) ‏شنجرف. در اینجا استعاره از گلبرگهای سرخ رنگ‎ ‏است // زنكار: زنك فلزات. استعاره از بركهاى سبز‎ 0 ety

صفحه 89:
3 باب السد و لو ۲۲۳۱ 7 س١١-‏ ز جشم دايةٌ باغ است و روى بجة خار داية باغ: استعاره از ابر است. // بچة خار: استعاره از گل است REISS eS Tee ree sre Ro St o dea be BURY. 0027 تیره گردانیده. ناخوش // فراهم آمدند: جمع شدند

صفحه 90:
بخش جهارم 3 ger 7 5 a CO eee ene ‏تا ریت‎ eee 76 © ‏ل ل‎ Mm ete eS SS و صيد كردن س۲۱- آتش گرسنگی او را بر باد تند نشانده بود بر باد نشانده بود: خشمکین ساخته بود

صفحه 91:
بخش جهارم ‎sid‏ ‎res Trend‏ 0 س ۲۲- فروغ خشم در حرکات و سکنات وی پدید آمده ‎Fae ee) Oo Re) em Cee COMO cree] Coen‏ حالات و اعمال کسی س ۲۳- و نقض عهد را در خاک می جست بیس 5 52000020

صفحه 92:
ا 3 5 7 «انيام نود ‎a CO eee ene‏ س۳۰- جَمَوم قذ تنم عی القذاه و یر صفوّها سر الحصاه Pees SE cee ere eran ‏ا ا‎ cr eer ‏ی‎ iy all س۳۲- خیال خود و از آن خرگوش بدید و۱۳9

صفحه 93:
0 الثور(؟) ‎PS Eye Oren ee‏ غوطه دادن: غرق کردن س۳۶- چون گنج قارون خاک خورد شد قارون: مرد يول يرست معاصر موسى(ع) كه كنج فراوان داشت // خاك خورد: صفت مفعولى مركب مرخم يعنى خاک خورده

صفحه 94:
بخش چهارم * ‎nese‏ ل ‎F‏ ‏7 س۳۹- و له لَم أَشمَث به فالکل رَهنْ لمات ‎Ree ear‏ ا ‎rer are‏ 1۱ ‎ne Ce ere >‏ نكردم (شادى نكردم) زيرا كه همكى در كرو مركيمء اما ‎reas Tee es Tn‏ 00

صفحه 95:
بخش جهارم ‎sid‏ ‎res Trend‏ 0 3 س۴۲- و اگر بی از آنچه مضرتی بدو پیوندد بی از آنچه: به جای «بی آنکه» 0 ea) reer] eee ner Le a er) ‏از جای بشد: از حالت طبیعی خارج شد‎ 1 ce ict pc] Bey Ve ONES cl STO SC CDE ee)

صفحه 96:
بخش جهارم 7 باب الأسد و الثور(*) ‎ie‏ ‏۴ س ۶۲- آنچه تازه شده است باز نمای ‎CU Weep) eee Cony eM LCL ee) een 5) Ce‏ كن اال كت ل ل لت 0 * استمالت: دلجويى كردن

صفحه 97:
بخش جهارم 0 الثور(؟) ا ل 0 باذ خانه: بادگیر // معنی: کله اش پر از باد شد س١-‏ زود از دست بربايد داشت ا ا ۱ foal ‏آخرٌ‎ Sail JG Ves ‏إخردمند] بايان كار و تدبير آناست‎ 4-0010 0 36 انام د

صفحه 98:
بخش جهارم 7 ‎res Trend‏ 0 50 لام ا ‎tus‏ ۱ كما يَعْرِفُها العاقل الا ل ل ل زمانی که پشت به ما کردند آدم نادان هم آنها را می 1

صفحه 99:
8 36 یت چهارم انام د باب الاسد 6 الثور(؟) 3 ‎Pe eer‏ مك ‏و بل آشباها یک ضُدوّها ‏كشن بنت: پایان كارها يس از آن كه كذشتند واضح و ‏آشکار می شود در حالی که آغاز آنها شبیه هم و همانند ‏یکدیگر به تو روی می آورند ‏س۸۴- چون بلا بدو رسد دل از جای نبرد دل از جای نبرد: خود را نبازد

صفحه 100:
0 الثور(؟) س۹۱- با یکدیگر میعاد نهادند که جال بیارند جال: دام ‎eS) ek Weed‏ ا ا ا ا چشمی سپهر غذار معاینه کرده ‏دستبرد: مصدر مرکب مرخم. چابک دستی, ضرب با

صفحه 101:
بخش جهارم يا ‎ren rere‏ 99 3 س ۹۶- دیگری هم غوری داشت غور: فرو شدن و فرو رفتن, دقت س7١1-‏ بر روى آب ستان مى رفت ستان: بر يشت خوابيده س ۱۰۲- و چون صورت شد که مرده است بینداخت صورت شد: به تصور درآمد

صفحه 102:
بخش جهارم 34 100 7 5 Be 0 00 ‏ا‎ Vee oly Igbo 9 ¢Xmmo «foro 997 9 O15 ARCO pea eat es Pea Toms ae wns ee ‏روا دارد‎ سوابق تربيت: بيشينه هاى تربيتى // لواحق: ج لاحقه. ‎on)‏ ار ‎mt‏

صفحه 103:
بخش چهارم ‎sid‏ ‏باب الاسد و الثور(۲) ۳ ۶ س ۱۱۳- اذا آنت اَکرمت الکریم مَلَكتَه وم ‎PES eee ae‏ که گرامی می داری انسان جوا ۲۳ مالک او می شوی و اگر آدم فرومایه را گرامی بداری

صفحه 104:
2 جهارم مد باب الاسد 9 الثور(؟) 1 ‎Pel rea oe Te CCE oo eal‏ مُضْرٌ كوضع السّيف فى مَوْضْعِ الندی معنى بيت: عطا و بخشش در جايكاه شمشير به بزركوارى و بلند مرتبكى ضرر رساننده است مانند نهادن شمشير و ‎See Lire)‏ ل ل 5م س ۱۱۶- دست ا سرماية ... دست موزه: دستاویز. ابزار دست

صفحه 105:
بخش جهارم ‎sid‏ ‎ees [kere‏ سن 0 * س ۱۱۹- به تیره گردانیدن آب خیر و بالا دادن آتش شر كرايد * بالا دادن: مشتعل كردن // كرايد: ميل مى كند *ء س١5١-‏ جندان نعمت و غنيت ندهد Ses ens

صفحه 106:
بخش جهارم 3 ‎A‏ 7 دان هسام نود ‎a CO eee Tene‏ ‎Ea age‏ ل ا ل ل يز بِقَدَرٍ ‏مَعلومٍ ‎0 Eee) ‏آية‎ 0 0 eS hr ee ara) ‏فرو نفرستیم‎ ۳۲ ‎CN Oey Ty sh YE‏ ل معنى: به درستى كه انسان عصيان مى ورزد به اين كه خود را بی نیاز ببیند( آیات ۶و۷ از سورة علق)

صفحه 107:
بخش جهارم باب الأسد و التُور(۳) س۱۲۸- و کل اناء باّذی فیه یرشح معنی: از هر ظرفی آنچه در آن است تراوش می کند ‎he‏ علت زَمنْ تر شود علت: بيمارىء ناتوانى // زمن: زمين كيرء بر جاى مانده ‎36 ‏انام د

صفحه 108:
بخش جهارم 376 باب الأسد و الّور(۳) ‎iG‏ ‏2 0 RESP Sy SEI ‏معني درد خو! کن. اگر طبیب را از خود‎ ‏باش» ا ا م‎ ieee eR کردی ese reer eee ‏س ۱۴۵- اکن ا‎ ‏با ام‎ ۱۳ eee Bee SE re TCS) ate) ‏كن‎

صفحه 109:
bd ‏بخش جهارم‎ 3 99 ren rere 0 CR eC ES oan) PSC ric 0 ae NO ee Reece ee Ted او می رسید و نه زیاد منت می نهاد وقتی که به کسی س۱۵۱- به مهلت قوت گیرد و به مذث عُدّت یابد عدت: ساز و برك جنقف

صفحه 110:
مد بخش چهارم ۳ باب ۳۱ 9 ‎a‏ ‏۱ ذى ف الرَّفِيعُ من 5 tT 5 رو = تلم ‎a‏ 0 7 گزند سالم نمی ‎a a 5 re 9 4‏ ‎et‏ بزر 1 ۱ ‎We‏ های آن خون رد ‎Puy‏ بر ‎١ ٠‏ 2 پذبرش // اصغا: , 5 . گوش پذیرش ‎a‏ ۰ قبول: 95 اسمخ ف ‎pee‏

صفحه 111:
بخش جهارم 376 ‎res Trend‏ 0 6 س ۱۶۷- و مادّت حرکت او از گیاه است مادت: اصل. مابه س88١-‏ جكونه يارد ديدن تذرو جهرة باز ‎nemesis as) )‏ 50 اه و دالت صحبت و ذمام معرفت بدان پیوسته دالت صحبت: حق همنشینی // ذمام: حق. امان مطلق

صفحه 112:
باب الاسد 6 الثور(؟) 5 * س۱۷۰- ان المعارف فی آل النّهی ذمَم * معنی: به راستی که آشناییها میان صاحبان خرد عبهدها و امان هاست

صفحه 113:
‎Ae‏ = ۳ ايام فد باب الاسد 9 لضم 8 س۲- و به زرق و مکر و شعوذه دست بكار كند زرق: دورنكى.دورويى // شعوذه: شعبده بازىء جشم بندى ‏س۴- هرگز این کار را به دیگران نیفگند و جز به ذات خویش تکفل ننماید ‏به ديكران نيفكند: به ديكران واكذار نمى كند // تكفل: عهده 2

صفحه 114:
بخش بنج ‎bid‏ ‏باب الأسد و ‎Oye‏ 3 ۱ ene a eae ‏دمدمه: حيله. مكر‎ 000 قلع: کندن. از ربشه کندن س۸- و به غثیان و تهوع کشید غثیان: شوریدن دل

صفحه 115:
بخش بنج ‎bid‏ ‏باب الأسد و ‎Oye‏ 3 س ۸- از رنج او خلاص صورت نبندد مگر به قذف ‎eed meee e nc)‏ ۱ س۱۱- من کاره شده ام مجاورت گاو را کاره: اسم فاعل از کره. ناپسند دارنده

صفحه 116:
‎Ae‏ = ۳ مد باب | ‎(Cosel 9 eer‏ = س17١-‏ در حال براءت ساحت و نزاهت جانب خويشتزن ظاهر كرداند ‎be)‏ ا ل الت ا رك ‎5 ‎Peed Cae MELE ‏ل‎ ood ‏محفوظ است‎

صفحه 117:
‎ims ated‏ مد باب الأسد و الثور(©) 2 ‎0 CLC SS BS) ie le ‏بیش دست ندهد: دیگر ممکن نمی شود‎ ‏فَظُنَّ بسائرٍ الإخوان شَرًا‎ -7١س‎ | ar) ‏معنى بيت: بر همة دوستان و باران كمان بد ببر و بر هيج‎ ‏رازى هيج دلى را امين مدار‎

صفحه 118:
باب الأسد و الثور(ع) س ۲۳- به مکابره در آیند مكابره: جنكى كردن. معارضه كردن RUC Sy Pee rere ea a gee) 57 CS eee re igre 36 انام د

صفحه 119:
َك = ۳ مد باب الأسد و التور(؟) ‎a‏ ‎ae‏ 0 ‎ald ad ya glgS Vl o585 le *‏ * معنى بيت: و از بزركى خويهاى كريمانه آن است كه جوانمرد بر جفاى برادران صبر كند بدون اين كه تن به خوارى بدهد

صفحه 120:
پنی 000 باب الأسد و التور(ع) س ع"- بُخْفى الْعَداوَة وَ هى غَيْرُ خَفَيّه َو اعدو با آسَر يبُح ‎eke 0‏ الل ا ۱ دشمنی پنهان شدنی نی نيست. نكاه دشمن آشكار مى كند آنجه را كه مخفى كرده است ‎eee ell)‏ ا ا ل ا سره کردن: تفتیش کردن, نیکو نگربستن

صفحه 121:
بخش‌بنجم ۳ 5 8 ايام فد باب الاسد 9 لضم اس ‎-1١59‏ بكشاده عنان و در جده دامن بگشاده عنان: قید حالت است کنابه از اسب را به سرعت تاخته ۱۱ ۱ eee ee Cae ee Ne 2) OCS | rer ean sree wet Peer Cot) Or Tn a ed دم: نفس, در اینجا فریب و خدعه // آتش فتنه: اضافة تشبیهی

صفحه 122:
بخش بنج ‎bid‏ ‏باب الأسد و ‎Oye‏ 3 س ۴۲- و او را هم بر باد نشاند ‎Sere ame C IE Spee Ori A‏ 1 ۱ ‏ل‎ prod gordo i! 9 -FY ‏تنسم: اصل معنى آن نسيم را استنشاق كردن. مجازا خبر جستن و اطلاع‎ ‏حاصل کردن‎

صفحه 123:
bid me 5 ۲۳ ‏باب الأسد و ال‎ ‏س‌۴۵- شنزبه ترحیب تمام نمود‎ ۱ OE DE Tae ee ae ei) ‏إسارش خواستن‎ 00 re Cae a rears | ieee Vi معنی: قلم تقدیر با نوشتن بودنیها تا روز قیامت دیگر از نوشتن باز ايستاد و نوك أن كه در مركب فرو رفته بود ‎Rew ye Sve‏

صفحه 124:
َك = ۳ ايام فد باب الاسد 9 لضم 1 هچریت ‎amen ee pee fomcae‏ مود پا س 4ه- و جاره نمى شناسم از اعلام تو بدانجه تازه شود ‎cary oni‏ ا لت * س۶۲- وحوش را به گوشت او نیک داشتی خواهم کرد ‎ea eee IC Set ed ee)‏ سا

صفحه 125:
32 تب 3 3 بخش بنج ‎bid‏ ‏باب الأسد و ‎Oye‏ 3 س 65- و تهور و تجبر أو مى شناختم تجبر: سرکشی, كردن كشى س ۶۵- و شرط حفاظ و حکم فتوت بر من واجب است حفاظ: نكاهدارى كردن ‎ere ree a mel penne aE]‏ جوانمردى س۷۲- به دروغ او را بر من آغالیده باشند ‎REPO oi) es tte |‏

صفحه 126:
َك = ۳ مد باب الاسد و التور(؟) 3 س ۸۳- هیچ دست آویز و پای جای نماند ‎ee ees ey ae‏ 10 بای س۸۶- باطل و زور هرگز کم نیاید زور: دروغ و نادرست 507 وَالصَد بِررُ 9۳ نيكويى و حسن ضدى را ضد أن ‎end‏ اك

صفحه 127:
بخش بنج ‎bid‏ ‏باب الأسد و ‎Oye‏ 3 س ‎-۹٩‏ و شرط تعظیم و توقیر هرچه تمامتر به جای آورده ۳ 1 CROOUN IC een LY Se sens) pen) peace ees en yrur) geen) س8١١-‏ ناصحان را به وبال سخط مأخوذ 00 ha Ws cca Cen U- EN (C7)

صفحه 128:
۰ باب الأسد و ال ۲۳ 1 و قرب بح مَحَدُور لْعواقب ۱ meee] (unr -S oe Wp eee ION ‏ال‎ pre 2) ‏نزديك شدن به دريا عواقب ترسناكى دارد‎ 0 ‏ل‎ Ges Fe ‏م سا‎ ord en ene) 36 ايام فد

صفحه 129:
باب الأسد و الثور(ع) س8١1-‏ وخصم امائل فرومايكان و اراذل باشند اماثل: نيكوكارتران و بركزيدكان قوم, ج امثل ۱ lla een eCeS halen ‏معنی: آن گونه که بوهای خوش گل سرخ به سرگین‎ ‏كك‎ 0 36 انام د

صفحه 130:
َك = ۳ مد باب ال : * س۱۲۳- حرکات و سکنات او را در لاس فان وروم آرند ا ا ا 2 7 00220[ در لباس دنائت بیرون آرند: به صورت پستی و نانجیبی ‎Ree eg‏

صفحه 131:
خی پنجم « باب الْسد و التُور(۴) 3 ‎een ener Sa heat ns‏ ‎٠‏ وَلاذَنْبَ لى إلا العلى وَ القَواضلٌ * معنى بيت: كناهان من نزد كروهى بسيار شمرده مى شود ‎eet ape eee)‏ ا م

صفحه 132:
باب الاسد و الثور(۴) 5 س ۱۲۸- و مار گرزه را سخرة سله [گرداند] * مار گرزه: نوعی افعی دارای سمی مهلک // سخره: فرمان بردار // سله: سبد س۱۲۹- و احمق غافل را زبرک متیقظ [گردانداً متيقظ: بيدار شونده از خواب. آكاه

صفحه 133:
100 ۲ ‎PUES By eae aaa!‏ قتحم: بی پروا | بددل: ترسنده // محترز: دوری کننده 00 rere Did ee ee eee er Cr rea hm Nee) ‏اكرداند]‎ | ‏ا ل ا‎ | 0 nr eC) Jl

صفحه 134:
۰ ۰ باب الاسد 9 لضم 0 ۳ مرا در این ورط اه ورطه: هلاكت. جاى هلاكت 5 ل ل ل و لکن قضاء لا آطیق غلايَةٌ معنی بیت: و می دانم که من سست تدبیر و خطا کننده ام و ‎neers) Crue‏ را ا ا رم

صفحه 135:
سس ‎bid‏ ‏باب الأسد و ال ۲۳ 5 س۱۴۰- مشغول و مشعوف گردد ۱ ۱ ل ا سن س ‎-١58‏ بر اوميد ريع در شوره ستان تخم يراكند ریع: افزونی

صفحه 136:
7 ‏ا‎ a) en 3 ۱ iG COPE ees ree ‏س۱۵۱- یک رویه قصد کسی کنند‎ ‏یک رویه: یک جهت.هماهنگ‎ ‏س ۱۵۴- مسکن ایشان نزدیک شارعی عامر‎ ۱ ‏ا‎ س ۱۷۲- شیر پرسید که: هیچ به دست شد؟ Key owen Cn oe mn een peorn nr tire.)

صفحه 137:
پنی 000 ‎kere‏ ار ‎iG‏ ‎iety OV‏ ا ا 5 ا ا ‎Pe) MU‏ 5 شدن. هلاى كشتن !/ مسلم: به سلامت داشته. محفوظ

صفحه 138:
بخ 0 :: باب الاسد و التور(ة) ۳ 2 به دست آمد: تسليم شد ‎Cee Ren he era Coa wee)‏ ل ل لل سامه: يناهكاه. مأمن ‏س ۷- شکر ایادی او باز رانیم اإيادى: ج ايدى و آن خود جمع يد است. دستها. نعمتها ‎36 ‏انام د

صفحه 139:
‎ee‏ 5 ايام فد ‎rend)‏ ۲ الثور(۵) 1 ‎eR OES reer ape ole eds‏ * دمدمه: حیله. مکر // فقاع: شرابی که از جو و مویز و جز آن ‎۱ aCCrSy ee mete ‎RUC Seed Dery eee] Cag ee PIR ONE eT Ca) Pe ‏سد رمق: بقیه جان. تاب و توان // بشکند: شکار کند‎ *

صفحه 140:
بخش ششم ‎bd‏ ‎rend)‏ ۲ الثور(۵) 3 س ۱۶- گوشت تو بوی ناک و زبان کار است بوی ناک: بد و ‎Ca‏ ‎PSN ee ror yuna) ee‏ خناق: دبفتری ۱ نباشد مطابقت نمایند: متحد شوند

صفحه 141:
bid ‏بخش شم‎ 3 ‏ار‎ ‎eee Soe ye Lean Ete erat S EE ere) ما - من فتل دون ماله فهو شهید و من فتل دون نفسه كك معنى: هر كس كه كشته شوداز براى مال خود شهيد است وهر كه كشته شود از برای تن خود شبهید است.

صفحه 142:
تب 5 مد باب الاسد 9 الثور(۵) = ‎Cor Cede) RON ELE sees) Poe Ce SER Ue‏ مناقشات: ج مناقشت. مجادله. ستیزه || مجاملت: ‎eee es CL SL SACD a el‏ س۳۵- و استیلا و اقتحام و تسلط و اقدام شیر مقرر ‎Cowl‏ اقتحام: خود را به خطر انداختن. بی باكى // اقدام: دست ‎en Se WITS Ree ea‏ |

صفحه 143:
ee COT 9 ‏باب الأسد‎ ‏س ۴۶- بدو آن رسد که به باخه رسید‎ ‏باخه: لاک پشت. سنگ پشت‎ س 8ه- لَؤْلا الدّمُوعٌ وَ فَيْضْمَنَ لأخْرَقَثْ PCa Try pearly eed) ODES) oe tes ee ene Ss SB cr Tec) ‏ل ال ل لك لت‎ 36 انام د

صفحه 144:
مد باب ‎١ COE RO Tl‏ * س۶۲- و من هم می پذیرم که دم طرقم و دل در سنگ ‎st‏ ‏* دم طرقم: سكوت كنم // دل در سنك شكنم:خاموشى بپ سيك © سا را ۱ جهار كانه // صفرا تيز کرد:خشمگین و عصبانی شد

صفحه 145:
ee COT 9 ‏باب الاسد‎ Teepe MT RAL en re een Sore Capen pric) س ۷۶- لکن مترس و جای نگاه دار جاى نكاه داشتن: كنايه از نترسيدن 36 انام د

صفحه 146:
050 7 1 oe = ‏باب الأسد و التور(۵)‎ OR ore Ce rer in vee) ‏باد دادی: نیست و نابود کردی‎ ۸- اگر در این اقدام جد ننماید بیش شاه مرغان نتواند ف 0

صفحه 147:
aan = COR ‏ا ا ار‎ ‏كين توختن: كينه خواهى. انتقام‎ eer ‏س18- و إِنَّى لَمَيْمُونُ‎ ٠ ‏و ان کان مَطلوبی سَتّا الشمس فی ا‎ * تا ‎TA OEM‏ معنى 9 رسد رو رت ‎ee cad‏ ا ا ل ا 0 فاصله

صفحه 148:
بخش شش ‎sid‏ ‎mo.‏ مزر باب الأسد و التور(۵) = ‎oem Ree el ye‏ ۱۳ 000000 ‎Ee td‏ لي ل ا تسم بر تصمیم خود اگرچه آن در پیشانی شیر سرخ باشد س ۱۰۶- چون شیر تشر او مشاهدت کرد 7 2

صفحه 149:
بغش ششم ‎bd‏ ‏ار س117- برهان حُمق و عباوت بنموده باشد خمق: احقی نادانی // عباوت: ابلهی. سفاهت س۱۱۸- و حجت ابلهی و خیانت سیر گواه کرده 9 را درد» به طور کامل به اثبات رسانید.. ۰ ۰ 0 رون ا دست دادن: حاصل شدن. ميسر كشتن

صفحه 150:
بغش ششم ‎bd‏ ‏باب ‎oe‏ 3 ۱ معنی بیت: گفتند و نکردند. لاف زدند ولی دست به عمل نزدند و كجايند آن كروه كه كردند و نكفتند ل دول ابي عمل و منظر بى مخبر , م ل ‎Bese Ne‏ جيزء باطن شخص

صفحه 151:
‎a 7‏ : 2 مد باب الاسد 5 الثور(۵) م ا ات فظاظت: درشت خوبىء تند خويى ‏37 التوى لَيْسَ لَه دَواءٌ معنی: کودنی و حماقت را داروبی نیست // میان دو كلمةً داء و دواء جناس زايد وجود دارد

صفحه 152:
ان ششم مد باب الاسد و التور(ة) ۲ س ‎-١14١‏ باد شمال عنان كشاده و ركاب كران كرده عنان گشاده: عنان به اسب سپرده. تازان // رکاب گران کرده:تند رانده. به شتاب رانده 1 براعه: کرم شب تاب ‎aes‏ ل ‎ee Se. BNC eo)

صفحه 153:
ee COT 9 ‏باب الاسد‎ س87١-‏ لختى يشت دست خابى و روى سينه خراشى يشت دست خابيدن: اظهار ندامت كردن س ۱۶۲- چنانکه آن زبرک شریک 1 مغفل:غافل. ‎Jo cols‏ 36 انام د

صفحه 154:
بخش شم ‎bd‏ ‎ee‏ ار 3 س۱۶۸- و نقدی سره برداشتند سره: بی عیب. بی نقص, بنا به نوشتة مرحوم مینوی شاید ‎we eee eS nC nS)‏ 3 ملاحظه باشد س۱۷۲- بیا تا از آن دفینه چیزی برگیریم ا ا 09[

صفحه 155:
بخش هفتم ‎bid‏ ‎ww OL‏ و الور(ع) ‎iG‏ ‏س۱۰- بسا حیلتا که بر محتال وبال گردد بسا حیلتا: بسیار حیله هاست // محتال: حبله کننده ل ا لك ست بقعت: جاىء مقام // نزه: ياك و ياكيزه. خوش و خرم, بر كياه و دور از مردم

صفحه 156:
باب الأسد و التورزع) 3 ۱ Ted LE eS ee Ned ace Eves Re eid Sl oad ee es ea So see ‏م‎ زينتى // بسد: مرجان !!/ كهربا: كاه رباء بيجاده س1۸- شبه وی ناسپرده پای دبور ناسيرده: طى نكرده // دبور: بادى كه از مغرب وزد

صفحه 157:
باب الأسد و التورزع) 3 س۳۸- و شرایط تعریک و تعزیر در باب وی تقدیم افتاده تعربک: گوشمالی // تعزیر: ادب فرمودن. گوشمال دادن // تقدیم افتادن: عملی شدن ‎age‏ ل ل ‏تَدّهُ النَسُوانُ من عاداتها ‎cares om pres)‏ | ‎RRS Cen PE ey Cen)‏ ‎

صفحه 158:
bd 332 iG ‏و‎ س۶۵- و حقوق انعام او ترا در آن زاجر نیامد زاجر: منع كننده. باز دارنده PRO RO Serre ear Pe ease eek A wer ‏پیغوله - بیغوله: گوشه ای در خانه. ویرانه‎ س ۹۲- و اگر بر پارگین گذرد بوی آن حکایت کند ‎ecm re sr Cer (PCPS Fy caicecn‏ 0000 جمع گردد

صفحه 159:
sid ‏هفتم‎ oe oa ‏باب الأسد و التور(ع)‎ س ۹۳- و اثر ‎of‏ ا ‎FECT co Ora‏ ی مشمع ۳ مشمعه. گوشها س‌۹۵- و فوْرّت خشم تسکینی یافت فورت: شدت. جوشش ا ا ا | توجع: ناليدن از درد. اندوه خوردن

صفحه 160:
مد باب ال و التور(ع) 8 | أَى لا أشفى الْعَلِيلَ وَإِنْ أَدَغْ rice MONT PRET ar 0 ۳ ‏ا ا‎ ۱ 9 eercar tS Caper yy eran Ce eye ren EN WE Sy or) 8

صفحه 161:
0 مد باب الاسد و الثور(۶) 2 ‎eer ae‏ ‎Ras | reed EOC ee‏ ‎eo‏ ات جواتق ۳ 9 ‎neem erie Hi inye)‏ ( ‎ll‏ غمكين و ناراحت كلل دسف | س ۱۱۳- به آمثال آن مطرز گردد 0

صفحه 162:
باب اا ري Bea Tele Sy ae AMCs) 20 0 pee Peer SC east 1 mea gee زفت: تند. بدمزه 36 انام د

صفحه 163:
خر باب رادرس 9 2 ۱ BAG زور: دروغء باطل // زرق: نفاقء تزوير // افتعال: بهتان زدن به کسی Teper rRWeny RTO Taye 7) RCC TOr SeRe CS Poy ETS ener cans 36 انام د

صفحه 164:
مد باب ‎COE PROT‏ 5 7 م 205 أَهْلَهُ ‎Par‏ ‏* معنى بيت: ستم بر زمين مى زند اهل خود را و ظلم > إكاهش ناكوار است

صفحه 165:

صفحه 166:

كلیله و دمنه 1 رشته زبان و ادبیات فارسی 2واحد درسی هدف كلی كتاب • هدف كلی این درس آشنایی با نثر مصنوع در زبان فارسی است كه با كلیله و دمنه آغاز می شود و در قرنهای بعدی تحّو ل می یابد .اهداف دیگر این درس عبارتند از :آشنا شدن با نثر دورۀ دوم غزنویان و سالجقه از طریق آشنایی با شیوه نگارش این كتاب ،درك و دریافت مضامین و مفاهیم آن و آموختن لغات ،تركیبات، امثال و خصایص دستوری. جایگاه درس درس كلیله و دمنه در دو قسمت و برای چهار واحد درسی تدوین شده است و از دروس پایۀ دوره كارشناسی زبان و ادبیات فارسی می باشد .در این كتاب قسمت اول مطالعه می شود. هدفهای رفتاری كتاب • • • • • • آشنایی كلی با كتاب و بررسی سیر پیدایش آن شرح لغات ،تركیبات ،ابیات و عبارات مشكل كتاب توانایی بازنویسی قسمتی از متن به نثر امروز تشخیص معنی صحیح یك عبارت از بین چند معنی داده شده تشخیص صنایع ادبی به كار رفته در متن تشخیص نوع كلمه از نظر دستوری آشنایی كلی با كتاب و بررسی سیر پیدایش آن • كتاب كلیله و دمنۀ بهرامشاهی یكی از شاهكارهای نثر فارسی است .اصل این كتاب ارجمند از هند است. ایرانیان آن را از هند آورده ،خود بابی چند بر آن افزودند .متن سنسكریت قسمتی از ابواب كلیله و دمنه كه از پنجاتنترا و مهابهارتا ترجمه شده در دست است. كلیله و دمنه آنگونه كه از متن عربی آن برمی آید دارای چند باب است كه در نخستین مجموعۀ آن وجود نداشته و به ترجمۀ پهلوی افزوده شده است. آشنایی كلی با كتاب و بررسی سیر پیدایش آن • از كتاب كلیله و دمنه ترجمه ها و پیرویهای متعددی صورت گرفته است :ترجمۀ پهلوی ،ترجمۀ سریانی ،ترجمۀ عربی، ترجمۀ بهرامشاهی كه همین كتاب است ،ترجمۀ بخاری (داستانهای بیدپای) ،كلیله و دمنۀ منظوم قانعی طوسی ،انوار سهیلی و عیار دانش. • كلیله و دمنۀ بهرامشاهی :معروفترین ترجمه و تهذیب كلیله و دمنه ،ترجمه ای است كه از سوی نصر اهلل بن عبدالحمید منشی به نثر شیرین و استادانه به فارسی درآمده است آشنایی كلی با كتاب و بررسی سیر پیدایش آن تاریخ ترجمۀ نصر اهلل بن عبدالحمید را محققان مابین سالهای 538و 540نوشته اند تنها مرحوم دكتر ذبیح اهلل صفا آن را در سال 536ه .دانسته است .از آنجایی كه این ترجمه در دوران فرمانروایی بهرامشاه غزنوی و به تأیید و تصویب او صورت گرفته به كلیله و دمنۀ بهرامشاهی مشهور و معروف شده است. بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • سطر :1چنین گوید برزویه ،مقِمّد اطّب ای پارس • مقّد م :رئیس ،پیشرو ،پیشوا //پارس :نام قومی از اقوام ایرانی آریایی كه در قسمت جنوب ایران ساكن بودند؛ بعدها تمام كشور ایران پارس نامیده شد • سطر 1و : 2و مادر من از خانۀ علمای دین زردشت بود • خانه :در مفهوم «بیت» عربی = خانواده ،خاندان بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • سطر :3و اول نعمتی كه ایزد ،تعالی و تقّد س ،بر من تازه گردانید • تازه گردانید :ارزانی داشت ،بخشید • سطر :4و به مزید تربیت و ترُّش ح مخصوص گشت • مزید :افزونی //ترشح :پرورده شدن //گشت :گشتم (عطف فعل سوم شخص به اول شخص) بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • سطر :7و در معرض معالجت بیماران آمدم • َمْع ِر ض :محل عرضه ،محل نمایش //معنی :به درمان بیماران پرداختم • • سطر :8میان چهار كار كه تگاپوی اهل دنیا از آن نتواند گذشت • تگاپو (تكاپو) :جستجوی بسیار ،كوشش //نتواند گذشت :تجاوز نمی كند بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • سطر :9ذكر سایر و ثواب باقی • ذكر سایر :نام و آوازه ای كه به همه جا برسد • سطر :12از جهت ذخیرت آخرت مواظبت نماید • مواظبت :در اینجا مداومت //كه :حرف ربط تعلیلی = برای آنكه • سطر :13و رستگاری عقبی مَّد خر گردد • مدخر :ذخیره شده • • • • بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب سطر :16معالجت او بر وجه ِح ْس َب ت بر دست گرفتم حسبت :ثواب ،اجری كه خدا دهد //بر دست گرفتم :شروع كردم س -18و تمنی مراتب این جهانی بر خاطر گذشتن گرفت و نزدیك آمد كه پای از جای بشود گرفتن :پس از مصدر ،در معنی شروع كردن به كار می رود //پای از جای بشود :بلغزم بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -19میان منافع و مضار خویش فرق نمی كنی • مضاّر :ج .مضّر ت ،زیانها • س -20رنج و تبعت آن بسیار باشد و انتفاع و استمتاع اندك • تبعت :نتیجه و عاقبت ،جزای گناهان //استمتاع :تمتع بردن، برخوردار شدن • بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س - 21فكرت شافی واجب داری حرص و شره این عالم فانی به سر آید. • شافی :راست ،درست //واجب داری :واجب شمری // شره :طمع ،آز • س -24همت بر اكتساب ثواب مقصور گردان • مقصور :كوتاه ،منحصر بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -26كه ِبْن َی ِت آدمی آوندی ضعیف است • بنیت :نهاد ،آفرینش ،بنا //آوند :ظرف • س -31با این همه درد فراق براثر • براثر :به دنبال بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -34فواید نسیم آن به دیگران رسد و ِج رم او سوخته شود. • جرم :جسم • س -37شخص را از چنگال مشقت خالص طلبیده آید آمرزش بر اطالق مستحكم شود • چنگال مشقت :اضافۀ استعاری //براطالق :مطلقًا ،بدون شرط • • • • بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب س -40و صحت و خفت ایشان تحّر ی افتد ،اندازۀ خیرات و مثوبات آن كی توان شناخت خفت :سبك شدن ،سبكی ،در اینجا سبك شدن بیماری مراد است //تحری:جستن :طلب كردن //مثوبات :ج مثوبه ،پاداش نیك. س -41به سبب ُح طام دنیا باطل گرداند حطام :ریزۀ گیاه خشك ،كنایه از مال دنیا بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -42اندیشید كه اگر بركشیده فروشم • بركشیده فروشم :وزن كرده بفروشم • س -43بر وجه گزاف به نیم بها بفروخت. • گزاف :تخمین ،بهایی كه به گمان گویند و وزن نكنند بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س - 46تا به میامن آن درهای روزی بر من گشاده گشت و صالت و مواهب پادشاهان به من متواتر شد. • میامن :ج میمنت ،مباركیها ،بركتها //صالت :ج صله، عطایا ،جوایز //مواهب :ج موهبت ،بخششها بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -48به جاه و مال از اقران بگذشتم • اقران :ج قرن ،همانندان ،هماالن • س -51چنانكه طریق مراجعت آن ُم نَس َنام ّدد • منسد :بسته ،گشوده ناشدنی بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -53و باز اعمال خیر و ساختن توشۀ آخرت از عِتّل گناه از آن گونه شفا می دهد كه معاودت صورت نبندد. • علت گناه :اضافۀ تشبیهی //معاودت :برگشتن ،بازگشت بیماری گناه //صورت نبندد :ممكن نشود بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -55از علم طب تبّر می نمودم وهمت و نهمت به طلب دین مصروف گردانید • تبرم :دلسردی ،ملول شدن //نهمت :منتهای كوشش، اهتمام //مصروف گردانید :صرف كردم« ،م» از مصروف گردانید به قرینۀ لفظی حذف شده است بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -58كه بدان استداللی دست دادی • دست دادی :دست بدهد ،ممكن شود • س -61دل در پشتیوان پوده بسته • پشتیوان :پشتیبان ،تكیه گاه //پوده :پوچ ،پوسیده بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -63كه من مصیبم و خصْم مخطی • مصیب :اصابت كننده ،راست ،درست //مخطی :خطا كار • س -66البته سوی مقصد پی بیرون نتوانستم برد • پی بیرون نتوانستم برد :نتوانستم راهی بیابم • س -69تا به یقین صادق پاْی جای دلپذیر به دست آرم • پای جای(:اضافۀ مقلوب) جای پا بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -70و شرایط بحث اندر آن تقدیم نمود • تقدیم نمود :تقدیم نمودم = به جای آوردم • س -71و گرد تقبیح مِتّل خصم و نفی مخالفان می گشتند • ملت :دین ،آیین //گرد چیزی گشتن :به دنبال چیزی رفتن • بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س - 73و هیچ چیز نگشاد كه ضمیر اهل خرد آن را قبول كردی • نگشاد :حاصل نشد ،به دست نیامد //قبول كردی: بپذیرد • س -74رأی بر متابعِت این طایفه قرار دهم • معنی :از این طایفه پیروی كنم بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -84افسونی دانستم كه شبهای ُم ْقِمر • افسون :جادو ،مكر //مقمر :ماهتابی • س -87و از مهتاب به خانه درشدمی • در شدمی :داخل می شدم بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -90نه در من بدگمانی صورت بستی • معنی :نه در حق من سؤ ظنی برده می شد • س - 95همه عمر بر و بازو زدم ...تا تو كافر دل پشتواره بندی و ببری؟ • بر و بازو زدم :رنج و زحمت كشیدم //پشتواره :آن مقدار بار كه بر پشت حمل توان كرد بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -96دم گرم تو مرا بر باد نشاند • دم گرم :نفس گیرا //بر باد نشاند :فریب داد ،گمراه كرد • س - 97هوس سجاده بر روی آب افكندن پیش خاطر آوردم و چون سوختۀ نم داشت آتش در من افتاد • سجاده بر روی آب افكندن :كنایه از كاری خارق العاده »» انجام دادن //سوختۀ نم داشت: بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • آن پنبه یا پارچه ای از قماش كهنه باشد كه نیم سوخته و زغال شده باشد و در برابر آتش زنه گیرند تا جرقه از سنگ بجهد و در آن گیرد و آتش زند • س -98اكنون مشتی خاك پس من انداز تا گرانی ببرم • خاك پس من انداز :چنین برمی آید كه هر گاه بازگشت رونده ای را نمی خواسته اند از پس او خاك می افكنده اند بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -100اگر بر دین اسالف ،بی ایقان و تیقن ،ثبات كنم همچون آن جادو باشم • اسالف :ج سلف ،پیشینیان //ایقان :یقین داشتن ،بی گمانی //تیّقن: یقین كردن ،بی گمان شدن //ثبات كنم :پایداری كنم //جادو :جادوگر • س -103فرصت فایت گردد و ناساخته رحلت باید كرد. • فایت گردد :از دست برود //ناساخته :آماده نشده بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -110در معنی بعث و قیامت و ثواب و ِعقاب بر سبیل افترا چیزی نگفتم • بعث :رستاخیز ِ //ع قاب :كیفر //بر سبیل :از راِه //افترا: تهمت زدن • س -115و از پادشاهان در استدن آن بیمی صورت نبندد • استدن :گرفتن چیزی ،ستاندن بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -117او را از كسب خیرات و اّد خار حسنات بازدارد • اّد خار :ذخیره كردن ،اندوختن • • • • س -119مزدور گرفت برای سفته كردن آن ُس فته كردن :سوراخ كردن س -123و سفط جواهر گشاده بگذاشت سفط :سبد ،زنبیل //معنی :جواهرات سوراخ نشده در سبد باقی ماند بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -124جواهر برقرار است • برقرار :در اینجا سوراخ نشده • س -126و جواهر پریشان و مؤونت باقی • پریشان :در اینجا سوراخ نشده //مؤونت:هزینه ،رنج، محنت بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -129تا شعار و دثار من متناسب باشد • شعار :لباس زیرین ،زیرپوش //دثار :لباس روین ،روپوش • س -130و چون تعّب د و تعّفف در دفع شر جوشن حصین است • تعبد :بندگی ،پرستش كردن //تعفف :پاكدامنی //حصین: محكم ،استوار بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -131و اگر َح َس كی در راه افتد • حسك :خارهای آهنی سه گوشه • س -138تا از حسرت مفارقت متاع غرور مسلم باشد • مسلم :به سالمت داشته ،محفوظ • س -139تا پای در سنگ نیاید • معنی :مخاطره ای پیش نیاید ،به مشكلی برنخورد بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -143و شرع كردن در آن خطر بزرگ • شرع كردن :شروع كردن • س -146آنچه در دهان بود بادداد • باد داد :از دست داد • س -147ضجرت بر من مستولی گرداند • ضجرت :تنگیدلی ،مالل //مستولی :چیره بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س - 157عقل من چون قاضی مزور ...بر مراد هر دو خصم نفاذ می یابد • مزور :مكار ،حیله گر //نفاذ :جاری شدن فرمان • • • • س - 160چه مشقت طاعت در جنب نجات آخرت وزنی نیارد وزنی نیارد :ارزش و اهمیتی ندارد س - 161با چندان وخامت عاقبت ابرام نمی باشد ابرام :به ستوه آمدن ،دلسرد شدن بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -172و نهادن و برداشتن گهواره و خرقها را خود نهایت نیست • خرقه :كهنۀ بچه • • • • س -173و چون ایام رضاع به آخر رسید رضاع :شیر خوارگی س -177و برف و هدم و فتك و زهر هدم :خراب كردن //فتك :به ناگاه و بی خبر كشتن بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -182و شربتهای تلخ كه آن روز تجّر ع افتد • تجّر ع :جرعه جرعه نوشیدن • س -184چه بزرگ جنونی و عظیم غبنی • چه :برای تعلیل است؛ زیراكه //بزرْگ جنونی :صفت مقدم بر موصوف به جای جنونی بزرگ ،نیز عظیم غبنی بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س - 186خیرات براطالق رو به تراجع آورده است • بر اطالق :به طور كلی //تراجع :بازگشت • س - 188سعادت ذات و یمن نقیبت و رجاحت عقل ...و كمال مقدرت و صدق لهجت • یمن :مباركی //نقیبتَ :نْفس //یمن نقیبت :خجسته َنْفسی َ //ر جاحت :برتری ،فزونی //مقدرت :توانایی // صدق لهجت :راستگویی • • • • • • بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب س - 190و اصطناع حكما و مالیدن جباران ...و قمع ظالمان اصطناع :نیكویی كردن ،پروردن //مالیدن :تنبیه كردن َ //قْم ع :سركوب كردن س -192كاهای زمانه میل به ادبار دارد ادبار :پشت كردن (بخت) ،نگون بختی س -193و اخالق پسندیده مدروس گشته مدروس :كهنه ،بی رونق بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -194و لؤم و دناَء ت مستولی • ُلؤم :فرومایگی //دناَء ت :پستی ،خّس ت • س -196و نیك مردان رنجور و مستذل و شریران فارغ و محترم • مستذل :خوار ،ذلیل شده //شریر :پر شر • بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -206و اندازۀ امنیت هرگز تیسیر نپذیرد • ُامنیت :آرزو ،خواهش //تیسیر :آسان كردن • س - 223شب و روز كه تعاقب ایشان بر ...و تقریب آجال • ایشان • تعاقب :از پی هم آمدن //تقریب :نزدیك گردانیدن //آجال :ج اجل ،مهلتها ،مدتهای معین، مرگها بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س -229و ضربت بویحیی (ص) پذیرفته آید • بویحیی :مخفف ابویحیی :كنیۀ عزرائیل • س -232یا َو ْیلنا َم ْن َبَع َث نا ِم ْن َم ْر َقِد نا هذا ما َو َع َد الَّر ْح مُن َو َص َد َق اْلُم ْر َس لون • معنی :ای وای بر ما چه كسی برانگیخت ما را از خوابگاه ما این است آنچه وعده كرده بود خدای مهربان و راست گفتند رسوالن .آیۀ 52از سورۀ یس بخش اول باب ُبْر ُز وَیَه الَّط بیب • س - 235آن قدر كه در امكان گنجد از كارهای آخرت راست كردم • راست كردن :انجام دادن ،فراهم كردن بخش دوم باب األسد و الّث ور • س -1رای هند فرمود برهمن را • رای:راج ،راجه ،حاكم و پادشاه.رای هند :پادشاه هند // برهمن :پیشوای روحانی آیین برهمایی • س -6او را فرزندان دررسیدند • دررسیدند :به حد رشد رسیدند • س -10الفغدن مال است از وجه پسندیده • الفغدن :گرد كردن ،اندوختن بخش دوم باب األسد و الّث ور • س - 14حجاب مناقشت پیش مرادهای او بدارد برای آنچه هركه از كسب اعراض نماید • مناقشت :مجادله ،سخت گیری //حجاب مناقشت پیش مرادهای او بدارد :مانع تحقق خواسته های او می شود • س -16و در تثمیر آن غفلت ورزد • تثمیر :بسیار كردن سرمایه بخش دوم باب األسد و الّث ور • س - 19و اگر مواضع حقوق را به امساك نامرعی گذارد • امساك :خودداری كردن ،بخل و خست //نامرعی: مراعات نشده • س - 24عظت پدر بشنودند و منافع آن نیكو بشناخت • عظت :موعظه ،نصیحت //بشناخت :به جای بشناختند به قرینۀ فعل قبلی بخش دوم باب األسد و الّث ور • س -26و در راه خالبی پیش آمد • خالب :باتالق ،لجنزار • س - 30شنزبه را به مدت انتعاشی حاصل آمد • انتعاش :بهبود یافتن بیمار بخش دوم باب األسد و الّث ور • س -33شناور شده ماغ بر روی آب • ماغ :مرغابی سیاه رنگ • س َ -36و إذا اْنَت َه ْی َت إلی الَّس المِه فی َم داَك فال ُتجاِو ْز • چون در غایت حركت خود به جایگاه باسالمت رسیدی از آن مگذر • س -37إذا َاْع َش ْب َت فاْنِز ْل • هنگامی كه به زمین سرسبزی رسیدی فرود آی بخش دوم باب األسد و الّث ور • س -38بطر آسایش و مستی نعمت بدو راه یافت • بطر :بی پروایی ،تكبر ،سرخوشی • س -40و او جوان و رعنا و مستبد به رای خویش • رعنا :زیبا ،خودپسند ،متكبر ،در اینجا دومعنی اخیر منظور است • س -44و هر دو دهای تمام داشتند • دها :زیركی و كاردانی بخش دوم باب األسد و الّث ور • س -46این سخن چه بابت تست • بابت :شایسته ،مناسب • س -47و از آن طبقه نیستیم كه به مفاوضت ملوك ... • مفاوضت :گفتگو • س -49محّل استماع تواند یافت • سخن ایشان ارزش شنیده شدن پیدا كند بخش دوم باب األسد و الّث ور • سَ -51و َه ْل َبْط ُن َع مرو َغ ْیُر ِش ْب ٍر ِلَم ْط َع ِم ؟ • آیا شكم عمر برای خوردنی بیش از وجبی است؟ • سَ -58یَر ی الُج َب ناُء َاَّن اْلَعْج َز َح ْز ٌم • َو ِتْلَك َخ دیَع ُه الَّط ْب ِع الَّلئیِم • افراد ترسو چنین می پندارند كه بیچارگی و ناتوانی دوراندیشی است در حالی كه آن فریب سرشت فرومایۀ آنان است بخش دوم باب األسد و الّث ور • س -59إذا ما ُك ْن َت فی َأْم ٍر َم ُر وٍم • فال َتْق َن ْع ِبما ُد وَن الُّنُج وِم • زمانی كه تو در میانۀ كاری باشی كه مطلوب تست ،به آنچه در پایین ستارگان است قانع مشو • س -62و آن كه به خمول راضی گردد • خمول :گمنامی ،بی نشانی بخش دوم باب األسد و الّث ور • س -65كه این درجات را مرشح توانیم بود • مرشح :تربیت شده ،آماده گشته • س -67مراتب میان اصحاب مروت ...متنازع است • متنازع :مورد كشمكش • س -69از درجت عالی به رتبت خامل گراید • خامل :گمنام ،بی نام و نشان بخش دوم باب األسد و الّث ور • س -72و بی تجشم زیادت به زمین انداخت • تجشم :رنج بر خود نهادن • س -74إذا َع ُظ َم اْلَم ْط ُلوُب َقَّل اْلُم ساِع ُد • زمانی كه خواسته و هدف بزرگ گردد یاری دهنده كم می شود • س -78او را به نصیحت من تفرجی حاصل آید • تفرج :گشادگی خاطر بخش دوم باب األسد و الّث ور • س -89و به وسایل مقبول ُم تحِّر م باشند • ُم تحِّر م :اسم فاعل از َتَح ُّر م :احترام كسب كرده • سَ -94و َلْس ُت ُابالی َبْع َد ِاْد راكَی اْلُع لی • َاكاَن ُتراثًا ما َتناَو ْلُت َاْم َك ْس با • معنی بیت :پس از رسیدنم به بلند مرتبگی به این اهمیتی نمی دهم كه آنچه به دست آورده ام آیا از طریق میراث بوده است یا از راه كسب؟ بخش دوم باب األسد و الّث ور • س - 98شیطان هوا را به افسون خرد در شیشه كند • شیطان هوا :اهریمن آرزو ،اضافۀ تشبیهی //افسون: سحر و جادو //در شیشه كند :زندانی و ناتوان كند • س - 99بنای كارها بر كوتاه دستی و رای راست نهد • كوتاه دستی :عدم تجاوز به مال و عرض كسان ،عدم دخالت بخش دوم باب األسد و الّث ور • س - 107به متانت رای و رزانت عقل خویش بیفزاید • متانت رای :استواری رای و نظر //رزانت عقل :محكمی خرد • س -108و فساد و معرت آن به ملك او باز گردد • معرت :عیب ،زشتی ،بدی بخش دوم باب األسد و الّث ور • س -110غور و غایلۀ آن با او بگویم • غور :شر ،فساد //غایله :گزند ،بالی ناگهانی //غور و غایله :شر و آسیب • س - 116صورتها پردازد كه در نظر انگیخته نماید و مسطح باشد • صورتها پردازد:نقشهایی می كشد //انگیخته :برجسته بخش دوم باب األسد و الّث ور • سَ -129لْو ال اْلَم َش َّق ُه ساَد الناُس ُك ُّلُه ُم • َالُج وُد ُیْفِق ُر َو اِالْقداُم َقُلاّت • معنی بیت :اگر رنج و محنت نمی بود مردمان همگی به سروری می رسیدند .بخشش مرد را فقیر می كند و پیش رفتن در جنگ كشنده است • • س -130از خطر خیزد خطر زیرا كه سود ده چهل • خطر :در دو معنی به كار رفته است -1 :بیم گزند و آسیب داشتن -2مقام و منزلت رفیع //سود ده چهل :نفع چهل برابر سرمایه بخش دوم باب األسد و الّث ور • س -133و در سه كار خوض نتوان كرد • خوض كردن :شروع كردن ،اقدام كردن • س -142بر درگاه ملوك مهمات حادث گردد • مهمات :ج مهمه ،كارهای بزرگ • س -144از دفع مضرتی و جّر منفعتی خالی نماند • جّر منفعت :جلب و جذب كردن سود بخش دوم باب األسد و الّث ور • س -149چون شیر سخن دمنه بشنود معجب شد • معجب شد :در شگفت شد • س - 150اگرچه خامل منزلت و بسیار خصم باشد • خامل منزلت :صفت مركب ،كم مرتبه ،بی نام و نشان • س -153واجب است بر كافۀ َخ َد م و َح َش م ملك • كافه :جمع ،عموم //خدم :خدمتكاران //حشم :كسان و چاكران مرد بخش دوم باب األسد و الّث ور • س -157در اصطناع ایشان مثال نتواند داد • اصطناع :مقرب ساختن //مثال :فرمان • س - 164و به هوا در مراتب تقدیم و تاخیر نفرماید • به هوا :از روی هوس //تقدیم :مقدم داشتن • س - 165بر كافیان هنرمند و داهیان خردمند ... • كافیان :كاردانان ،ج كافی //داهیان :زیركان ،ج داهی بخش دوم باب األسد و الّث ور • س - 166دو كار از عزایم پادشاهان غریب نماید • غریب نماید :عجیب به نظر می آید • • • • س - 167و یاقوت و مروارید را در سرب و ارزیز نشاندن ارزیز :فلز قلع س - 180و موش مردمان را همسرایه و هم خانه است همسرایه :دو یا چند تن كه با هم در یك سرای اقامت دارند بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 س - 5و آواز او چنان شیر را از جای ببرد كه عنان تمالك و تماسك از دست او بشد از جای ببرد :ترسانید //تمالك :خویشتن داری //تماسك: خویشتن داری //بشد :برفت س -10ملك را از وی ریبتی دیگر بوده است ریبت :شك ،بدگمانی ،در اینجا مایۀ نگرانی بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س -12آفت تصّل ف عقل است و آفت مروت چربك • تصلف:الف زدن ،گزاف گفتن //چربك :دروغ ،بهتان و ظاهرا در اینجا به معنی ریشخند و استهزا به كار رفته است • س -18الحق چربوی بیشتر نیافت • چربوی :چربی ،در اینجا بر پوستی اطالق شده است كه بر روی طبل می كشند بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س -19مركب زیان در جوالن كشید • معنی :اسب زیان را به گردش درآورد • س -19هر كجا جثه َض ْخ متر و آواز آن هایل تر • ضخمتر :درشت تر ،ستبرتر بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س -20بدین آواز متقسم خاطر نمی باید شد • متقسم خاطر:پریشان خاطر ،پراكنده فكر • س -25در امضای این رای مصیب نبودم • امضا :گذرانیدن ،روان كردن //مصیب :اسم فاعل از اصابت ،اصابت كننده ،نیك رسنده به حقیقت امری بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س -31در میان اكفاء خدمتی پسندیده كرده • اكفاء :همانندان ،اقران ،ج كفوء • • • • س - 39خصم را در قوت ذات و بسطت حال از من بیشتر یاود بسطت حال :گشایش حال ،فراخی مال و ثروت //یاود: یابد س -44ندیدم او را نخوتی و شكوهی نخوت :تكبر :خودپرستی • • • • بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 س -48آن را بر ضعف حمل نتوان كرد حمل كردن :نسبت دادن س -49و گوشكهای محكم را بگرداند گوشك :كاخ و قصر • س - 50و مهتران و بزرگان قصد زیردستان و اذناب...محظور شناسند • قصد :در اینجا آزار //اذناب :دمها ،بندگان ،كهتران ،ج ذنب //محظور :حرام ،ممنوع بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س -52چه در معالی ،كفاءت نزدیك اهل مروت معتبر است • معالی :مقامات بلند ،ج معاله //كفاءت :هم رتبه بودن • • • • س -61از خدمت و دیدار او تقاعد نموده تقاعد:باز نشستن ،كناره گیری س - 68از شفقت و ابرام ومبرت و انعام ما نصیبی تمام یاوی مبرت :نیكی كردن بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س -74و شمول فهم و حذاقت وی زیادت گشت • حذاقت :مهارت ،چیره دستی • س - 75و درجت وی در احسان و انعام منیف تر می شد • منیف تر :بلندتر ،اسم فاعل است از باب افعال از مصدر انافه بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س - 77هر ساعت در اصطفا و اجتبای وی می افزاید • اصطفا :مصدر باب افتعال از ریشۀ صفو ،برگزیدن // اجتبا :مصدر باب افتعال از ریشۀ جبی ،برگزیدن • س -80همت بر فراغ شیر مقصور گردانیدم • مقصور :منحصر بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س - 86به لطایف حیل و بدایع تمویهات گرد این غرض درآیم • لطایف حیل :چاره جویی های نیكو و نغز //بدایع تمویهات :فریبها و دروغهای به ظاهر آراسته • س -87بكوشم تا او را درگردانم • درگردانم :بغلطانم ،بر زمین زنم بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س -90به حرص و گرم شكمی منسوب شوم • گرم شكمی :پرخوری ،طمع بسیار • س -92و از مضرت آزموده بپرهیزد • آزموده :در اینجا ملموس و محسوس • س -97و به رّكت رای منسوب گشته • رّكت رای:سست شدن اندیشه بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س - 99و به دیگر ناصحان استخفاف روا داشت تا مستزید گشتند • استخفاف :سبك شمردن //مستزید :اسم فاعل از باب استفعال مصدر استزادت ،زیادت خواه ،رنجیده • س - 103جنگهای ناپیوسان و كارهای نااندیشیده حادث گردد • ناپیوسان :ازپیوس = بیوس به معنی امیدوار بودن، اشتیاق داشتن ،انتظار امید ناپیوسان :غیر منتظر • بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س -112الَّر اُی َقْب َل َش جاَع ِه الُّش جعاِن • ُه َو َاَّو ٌل َو ِه َی اْلَم َح ُّل الثانی • معنی بیت :عقل و تدبیر پیش از دلیری مردان است .آن (عقل و تدبیر) در مرتبۀ نخستین و این(شجاعت) در مرتبۀ دوم است • س -118خود را از بالی این ظالم جان ِش َك ر باز رهانم • جان شكر :شكار كنندۀ جان بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • • • • س -123در هالك پنج پایك سعی پیوست پنج پایك :خرچنگ س -125روزگاری در خصب و نعمت می گذاشت خصب :فراوانی گیاه و سبزه ،فراخی سال • س -126دریغا عمر كه عنان گشاده رفت • عنان گشاده :با شتاب ،قید است برای فعل رفت بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س -139الُم ْس َت شاُر ُمْو َتَم ٌن • معنی :طرف مشورت امین شمرده شده است • س -146إذا ََع َلْت ها الَّص با أْبَد ْت َلها ُح ُب كًا • ِم ْث َل اْلَج واِش ِن َمْص ُق وًال َح واشیها • معنی بیت :زمانی كه باد صبا بر باالی آن آب بگذرد در روی آن راه هایی همچون زره هایی كه متن آن موجدار و حاشیه های آن صیقل زده و صاف باشد به وجود می آورد بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س -147ال َیْب ُُل الَّس ْم ُك اْلَم ْح ُص وُر غاَیَت ها • ِلُب ْع ِد ما َبْی َن قاصیها َو دانیها • معنی بیت :ماهی گرفتار در آن آبگیر به سبب دوری فاصله ای كه میان قعر و ساحل آن است به پایان آن نمی رسد • س - 152دیگران در آن تحویل تعجیل و مسارعت می نمودند • تحویل :جا بجا كردن بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س - 154هركه به الوۀ دشمن فریفته شود و بر لئیم ظفر و بدگهر اعتماد روا دارد • الوه :البه ،تملق ،چاپلوسی //لئیم ظفر :به كنایه پست فطرت • س -159اگر كوشش فرو گذارد در خون خویش سعی كرده باشد • كوشش :جنگ ،مبارزه //خون :خون ریختن ،مجازًا به اعتبار مایكون ،قتل ،كشتن بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س َ -168و إَّن َح یاَه اْلَم ْر ِء َبْع َد َع ُد ِّو ه • َو إْن كاَن َیْو مًا واِح دًا َلَك ثیُر • معنی بیت :به راستی كه زنده بودن آدمی پس از مرگ دشمنش ،اگرچه یك روز نیز باشد بسیار است • س -174تا نظر بر پیرایه ای گشاده افگنی • گشاده :مفتوح ،باز شده بخش سوم باب األسد و الّث ور()2 • س -175آن را برداری و هموارتر می روی • هموارتر :آرام تر ،آهسته تر بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -4چه كمین غدر كه از مأمن گشایند جای گیرتر افتد • كمین غدر :اضافۀ اقترانی ،كمین توأم با غدر //جای گیر :صفت فاعلی مركب مرخم ،در اینجا مؤثر ،كاری //معنی :زیرا كه حملۀ توأم با مكر وقتی كه از جای أمن صورت گیرد مؤثرتر واقع می شود. • س -7از هر شاخی هزار ستاره تابان • ستاره :در اینجا استعاره از گل و شكوفه است بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • سُ -9یضاِح ُك الَّش ْم َس ِم ْن ها َك ْو َك ٌب َش ِر ٌق • ُم َؤ َّز ٌر ِبَع میِم الَّنْب ِت ُم ْك َت ِهُل • معنی :شكوفۀ شاداب آن گلشن كه انبوهی از گیاهان درهم پیچیده و كامًال رشد كرده ،گرداگرد آن را فروگرفته است ،به روی خورشید می خندد. بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -10سحاب گویی یاقوت ریخت بر مینا • نسیم گویی شنگرف بیخت بر زنگار • یاقوت :در اینجا استعاره از قطرات درشت باران است // مینا :شیشۀ الوان به ویژه سبز رنگ كه در اینجا استعاره از سیزه ها آورده شده است //شنگرف :معرب آن شنجرف ،در اینجا استعاره از گلبرگهای سرخ رنگ است //زنگار :زنگ فلزات ،استعاره از برگهای سبز درختان است. بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -11ز چشم دایۀ باغ است و روی بچۀ خار • دایۀ باغ :استعاره از ابر است // .بچۀ خار :استعاره از گل است • س -13به مجاورت شیر آن همه منَّغ ص بود .روزی فراهم آمدند • منّغ ص :تیره گردانیده ،ناخوش //فراهم آمدند :جمع شدند • • • • بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 س -14از ما یكی شكار می توانی شكست یكی شكار :شكاری،صیدی //شكستن :در اینجا شكار كردن و صید كردن س -19گفتند مضایقتی نیست مضایقت :سخت گرفتن ،سختگیری • س -21آتش گرسنگی او را بر باد تند نشانده بود • بر باد نشانده بود :خشمگین ساخته بود بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س - 22فروغ خشم در حركات و سكنات وی پدید آمده • سكنات :ج سكنه ،سكونها //حركات و سكنات :مجموع حاالت و اعمال كسی • س -23و نقض عهد را در خاك می جست • معنی :به دنبال شكستن پیمان می گشت بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • سَ -30ج ُم وٌم َقْد َتِن ُّم ََع ی الَقذاِه • َو ُیْظ ِه ُر َص ْف ُو ها ِس َّر الَح صاه • معنی بیت :چاه پرآبی كه بر خاشاك سخن چینی می كند و روشنی آن راز سنگ ریزه را آشكار می سازد • س -32خیال خود و از آن خرگوش بدید • خیال :گمان ،در اینجا تصویر ،عكس بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -36گفت :اورا غوطی دادم • غوطه دادن :غرق كردن • س -36چون گنج قارون خاْك خورد شد • قارون :مرد پول پرست معاصر موسی(ع) كه گنج فراوان داشت //خاك خورد :صفت مفعولی مركب مرخم یعنی خاك خورده بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • سَ -39و اِهلل َلْم أْش َم ْت ِبِه فالُك ُّل َر ْه ٌن ِلْلَم ماِت • لِك َّن ِم ْن ِط یب الَح یاِه أْن َتری َمْو َت اْلُع داِه • معنی بیت :به خدا سوگند كه به مرگ او شماتت نكردم(شادی نكردم) زیرا كه همگی در گرو مرگیم ،اما دیدن مرگ دشمنان از خوشی زندگی است بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -42و اگر بی از آنچه مضرتی بدو پیوندد • بی از آنچه :به جای «بی آنكه» • س -47گفت :خیر باشد .از جای بشد. • از جای بشد :از حالت طبیعی خارج شد • س -58الِئاّرُد الَیْك ِذ ُب َاْه َلُه • معنی :راهنمای كاروان به مردم خود دروغ نمی گوید بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -62آنچه تازه شده است باز نمای • تازه شده است :به وقوع پیوسته است //بازنمای :عرضه كن • س -65هر یك را به نوعی استمالت نموده • استمالت :دلجویی كردن بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -69هوای عصیان از سر او باْد خانه ای ساخت. • باْد خانه :بادگیر //معنی:كله اش پر از باد شد • س -71زود از دست برباید داشت • از دست برداشتن :نیست و نابود كردن • س -77أَّو ُل اْلِفْك ِر آِخ ُر اْلَع َم ِل • معنی :اول اندیشه[خردمند] پایان كار و تدبیر آن است بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -79اُألُم وُر َتشاَبَه ْت ُم ْقِب َلًه فإذا أْد ََبَر ْت َع َر َفها الجاِهُل َكما َیْع ِر ُفها اْلعاِقُل • معنی :كارها وقتی كه پیش می آیند به هم می مانند ولی زمانی كه پشت به ما كردند آدم نادان هم آنها را می شناسد آن گونه كه فرد عاقل می شناسد بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • سَ -81تَب ُنّی َاْع قاُب اُألموِر إذا َم َض ْت • َو ُتْق ِبُل َاْش باهًا َع َلْی َك ُص دوُر ها • معنی بیت :پایان كارها پس از آن كه گذشتند واضح و آشكار می شود در حالی كه آغاز آنها شبیه هم و همانند یكدیگر به تو روی می آورند • س -84چون بال بدو رسد دل از جای نبرد • دل از جای نبرد :خود را نبازد بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س - 91با یكدیگر میعاد نهادند كه جال بیارند • جال :دام • س - 93و بارها دستبرد زمانۀ جافی دیده بود و شوخ چشمی سپهر غّد ار معاینه كرده • دستبرد :مصدر مركب مرخم ،چابك دستی ،ضرب دست //شوخ چشمی :بیشرمی ،گستاخی //غدار :بی وفا بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -96دیگری هم غوری داشت • غور :فرو شدن و فرو رفتن ،دقت • س -102بر روی آب ستان می رفت • ستان :بر پشت خوابیده • س -102و چون صورت شد كه مرده است بینداخت • صورت شد :به تصور درآمد بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -108ضربت شمشیر آبدارش خاك از زاد و ُبود دشمن برآرد • زاد و بود :محل ،مسكن و مأوا • س - 110سوابق تربیت را به لواحق كفران خویش مقابله روا دارد • سوابق تربیت :پیشینه های تربیتی //لواحق :ج الحقه، پیوسته ها //لواحق كفران :ناسپاسی های بعدی • بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -113إذا َاْنَت َاْك َر ْم َت اْلَك ریَم َم َلْك َتُه • َو إْن َاْنَت َاْك َر ْم َت الَّلئیَم َتَم َّر دا • معنی بیت :زمانی كه گرامی می داری انسان جوانمرد را مالك او می شوی و اگر آدم فرومایه را گرامی بداری سركشی می كند بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • سَ -114و َو ْض ُع الَّندی فی َمْو ِض ِع الَّس ْی ِف بالُع لی • ُم ِض ٌّر َك َو ْض ِع الَّس یِف فی َمْو ِض ِع الَّندی • معنی بیت :عطا و بخشش در جایگاه شمشیر به بزرگواری و بلند مرتبگی ضرر رساننده است مانند نهادن شمشیر و به كار بردن شدت عمل در جایگاه عطا و بخشش • س -116دست موزۀ آرزو و سرمایۀ ... • دست موزه :دستاویز ،ابزار دست بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س - 119به تیره گردانیدن آب خیر و باال دادن آتش شّر گراید • باال دادن :مشتعل كردن //گراید :میل می كند • س -121چندان نعمت و غنیت ندهد • غنیت :توانگری ،بی نیازی بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • سَ -123و إْن ِم ْن َش یٍء ِاِع اّلْن َد نا خزاِئُن ُه َو ما ُنَن ِّز ُلُه ِاِب اّلَق َد ٍر َم ْع ُلوٍم • معنی :ونیست چیزی مگر كه گنجهای آن نزد ماست و فرو نفرستیم آن را مگر به اندازۀ معلوم( سورۀ حجر ،آیۀ )22 • س -125إَّن االنساَن َلَی ْط غی أْن َر آُه اْس َت ْغ نی • معنی :به درستی كه انسان عصیان می ورزد به این كه خود را بی نیاز ببیند( آیات 6و 7از سورۀ علق) بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • سَ -128و ُك ُّل إناٍء باَّلذی فیِه َیْر َش ُح • معنی :از هر ظرفی آنچه در آن است تراوش می كند • س -134و علت َز ِم ْن تر شود • علت :بیماری ،ناتوانی //زمن :زمین گیر ،بر جای مانده بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -136فاْص ِب ْر ِلداِئَك إْن َج َف ْو َت ُم عاِلجًا • َو اْقَن ْع ِبَج ْه ِلَك إْن َج َف ْو َت ُم َع ِّلما • معنی بیت :بر درد خویش صبر كن ،اگر طبیب را از خود آزردی و به نادانی خود قانع باش ،اگر در حق معلم جفا كردی • سِ -145اُكّنَّن إذا ُج ْع ُت َّن َد ِقْع ُت َّن َو إذا َش ِب ْع ُت َّن َخ ِج ْلُت َّن • معنی :به درستی كه شما زنان وقتی كه گرسنه شوید تن به خواری می دهید و زمانی كه سیر شدید كار شرم آور می كنید بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • سَ -146فما كاَن ِمْفراحًا إذا اْلَخ ْیُر َم َّس ُه • َو ال كاَن َم ًاناّن إذا ُه َو أْنَع ما • معنی بیت :پس نه بسیار شادمان می شد وقتی كه خیر به او می رسید و نه زیاد منت می نهاد وقتی كه به كسی نعمت می بخشید • س -151به مهلت قوت گیرد و به مّد ْت ُع ّد ت یابد • عدت :ساز و برگ جنگ بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -163ال َیْس َلُم الَّش َر ُف الَّر فیُع ِم ْن األذی • َح ُی یّتراَق َع لی َج واِنِبِه الَّد ُم • معنی بیت :بزرگواری بلند از گزند سالم نمی ماند مگر آن كه بر كناره های آن خون ریخته شود • س -165و به سمع قبول إصغا یابد • سمع قبول :مضاف و مضاف الیه ،گوش پذیرش //اصغا: شنیدن بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -167و ماِتّد حركت او از گیاه است • مادت :اصل ،مایه • س -168چگونه یارد دیدن تذرو چهرۀ باز • یارد :جرأت كند //تذرو :قرقاول • س -169و داِذ و تبحص تّلمام معرفت بدان پیوسته • دالت صحبت :حق همنشینی //ذمام :حق ،امان مطلق بخش چهارم باب األسد و الّث ور()3 • س -170إَّن اْلَم عارَف فی َاْه ِل الُّنهی ِذ َم ُم • معنی :به راستی كه آشناییها میان صاحبان خرد عهدها و امان هاست بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -2و به زرق و مكر و شعوذه دست بكار كند • زرق :دورنگی،دورویی //شعوذه :شعبده بازی ،چشم بندی • س - 4هرگز این كار را به دیگران نیفگند و جز به ذات خویش تكفل ننماید • به دیگران نیفگند :به دیگران واگذار نمی كند //تكفل :عهده دار شدن بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -6و چون دمدمه در شیر اثر كرد... • دمدمه :حیله ،مكر • س -7از درد او شفا نباشد مگر به قلع • قلع :كندن ،از ریشه كندن • س -8و به غثیان و تهوع كشید • غثیان :شوریدن دل بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -8از رنج او خالص صورت نبندد مگر به قذف • قذف :سنگ انداختن ،قی كردن • س -11من كاره شده ام مجاورت گاو را • كاره :اسم فاعل از كره ،ناپسند دارنده بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -13در حال براءت ساحت و نزاهت جانب خویشتن ظاهر گرداند • براءت :بیزاری ،پاكی //براءت ساحت :بی گناهی • س -15محل خیار باقی است • خیار :اختیار كردن ،برگزیدن //معنی :جای اختیار محفوظ است بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -19باز آوردن آن تیر بیش دست ندهد • بیش دست ندهد :دیگر ممكن نمی شود • سَ -21فُظ َّن ِبساِئِر اإلخواِن َش ًاّر • َو ال تأَم ْن َع لی ِس ٍّر ُفؤادا • معنی بیت :بر همۀ دوستان و یاران گمان بد ببر و بر هیچ رازی هیچ دلی را امین مدار بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -23به مكابره در آیند • مكابره :جنگ كردن ،معارضه كردن • س -24یا مستعد و متشمر روی بگرداند • متشمر :دامن به كمر زده ،آماده ،مهیا بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س َ -31و ِم ْن َك َر ِم اْالخالِق أْن َیْص ِب َر اْلَفتی • َع لی َج ْف َو ِه اإلخواِن ِم ْن َغ ْی ِر ِذِهّل • معنی بیت :و از بزرگی خویهای كریمانه آن است كه جوانمرد بر جفای برادران صبر كند بدون این كه تن به خواری بدهد بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س ُ -36یْخ ِفی اْلَع داَو َه َو هی َغ ْیُر َخ فٍهّی • َنَظ ُر الَع ُد ِّو ِبما َاَس َّر َیُب وُح • معنی بیت :پنهان می كند دشمنی را درحالی كه آن دشمنی پنهان شدنی نیست ،نگاه دشمن آشكار می كند آنچه را كه مخفی كرده است • - 38و پس و پیش سره می كند ،جنگ را می بسیجد • سره كردن :تفتیش كردن ،نیكو نگریستن بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • • • • س -39بگشاده عنان و در چده دامن بگشاده عنان :قید حالت است كنایه از اسب را به سرعت تاخته // درچده دامن :قید حالت است ،دامن خود را جمع كرده س -41و دانست كه به دم او آتش فتنه از آن جانب باال گرفت دم :نفس ،در اینجا فریب و خدعه //آتش فتنه :اضافۀ تشبیهی بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -42و او را هم بر باد نشاند • بر باد نشاند :تحریك كند ،خشمگین گرداند • س -43و از مضمون ضمیر او تنسمی كنم • تنسم :اصل معنی آن نسیم را استنشاق كردن ،مجازًا خبر جستن و اطالع حاصل كردن بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -45شنزبه ترحیب تمام نمود • ترحیب :به كسی مرحبا گفتن و از برای او فراخی و آسایش خواستن • سَ -49ج َّف اْلَق َلُم ِبما ُه َو كاِئٌن ِالی َیْو ِم الّد ین • معنی :قلم تقدیر با نوشتن بودنیها تا روز قیامت دیگر از نوشتن باز ایستاد و نوك آن كه در مركب فرو رفته بود خشك شد بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -53و با شّر یر و فتان مخالطت گزیند • شریر :بسیار شر ،صفت جانشین موصوف //فتان :فتنه انگیز ،صفت جانشین موصوف //مخالطت :معاشرت كردن • س -59و چاره نمی شناسم از اعالم تو بدانچه تازه شود • تازه شود :حادث شود ،اتفاق افتد • س -63وحوش را به گوشت او نیك داشتی خواهم كرد • نیك داشت :نیكویی كردن ،در اینجا ضیافت و اطعام بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -64و تهور و تجبر او می شناختم • تجبر :سركشی ،گردن كشی • س -65و شرط حفاظ و حكم فتوت بر من واجب است • حفاظ :نگاهداری كردن //حمیت :مروت //حكم فتوت :آیین جوانمردی • س -72به دروغ او را بر من آغالیده باشند • آغالیده :كسی را بر ضد كسی دیگر برانگیختن بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -83هیچ دست آویز و پای جای نماند • دست آویز :وسیله ،ابزار كار //پای جای :به معنی جاِی پای • س -86باطل و زور هرگز كم نیاید • زور :دروغ و نادرست • سَ -94و الِّض ُّد ُیْب ِر ُز ُح ْس َن ُه الِّض ُّد • نیكویی و حسن ضدی را ضد آن آشكار می سازد بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س - 99و شرط تعظیم و توقیر هرچه تمامتر به جای آورده • توقیر :بزرگ داشتن • • • • س - 106ممكن است كه سكرات سلطنت...او را بر این باعث می باشد سكرات سلطنت :مستی ناشی از سلطه و قدرت س -108ناصحان را به وبال سخط مأخوذ وبال :شدت ،عذاب ،گناه //مأخوذ :گرفتار بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • سَ -111و ما الُّس طاُن إَبلا اّلْح ُر ُع ْظ مًا • َو ُقْر ُب اْلَب ْح ِر َم ْح ُذ وُر اْلَع واِقْب • معنی بیت :پادشاه در بزرگی و عظمت مانند دریاست و نزدیك شدن به دریا عواقب ترسناكی دارد • س -117إَّن الِح ساَن َم ِظ َّنٌه ِلْلُح َّس ِد • معنی :همانا نیكوان مورد تهمت حاسدانند بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -118وخصم اماثْل فرومایگان و اراذل باشند • اماثل :نیكوكارتران و برگزیدگان قوم ،ج امثل • سَ -121كما َتُض ُّر ِریاُح اْلَو ْر ِد ِبالُج َع ِل • معنی :آن گونه كه بوهای خوش گل سرخ به سرگین گردانك زیان می رساند بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س - 123حركات و سكنات او را در لباس دنائت بیرون آرند • سكنات :ج سكنه ،سكونها ،استقامتها ،مقابل حركات // در لباس دنائت بیرون آرند :به صورت پستی و نانجیبی جلوه می دهند بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • سُ -126تَعُّد ُذ ُنوبی ِع ْن َد َقوٍم َكثیرًه • َو ال َذ ْنَب لی إُعلا اّللی َو الَفواِض ُل • معنی بیت :گناهان من نزد گروهی بسیار شمرده می شود و نیست گناهی مرا غیر از بزرگی و نعمت بخشی بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -128و مار گرزه را سخرۀ سّله[گرداند] • مار گرزه :نوعی افعی دارای سمی مهلك //سخره :فرمان بردار //سله :سبد • • س -129و احمق غافل را زیرك متیقظ[گرداند] • متیقظ :بیدار شونده از خواب ،آگاه بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س - 129و شجاع مقتحم را بددل محترز[گرداند] • مقتحم :بی پروا //بددل :ترسنده //محترز :دوری كننده • س -131و فاقه رسیدۀ محتاج را مستظهر متمّو ل [گرداند] • فاقه :نیازمندی //مستظهر :پشت گرم //متمول :بسیار مال بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -137مرا در این ورطه افگند • ورطه :هالكت ،جای هالكت َأ َل ِط اِی ال أُلئاف یّن ْخ ْع • سَ -138و ُم ُم َّر ٌی • َو لِك ن َقضاٌء ال ُأطیُق ِغالَبُه • معنی بیت :و می دانم كه من سست تدبیر و خطا كننده ام و لكن قضای خداوندی است كه نمی توانم بر آن غلبه كنم بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -140مشغول و مشعوف گردد • مشعوف :شیفته دلباخته • س -143و بر آبی نشیند كه از گوش پیل مست دود • دود :بیرون بیاید ،جاری شود • س -145بر اومید ریع در شوره ستان تخم پراگند • ریع :افزونی بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -151یك رویه قصد كسی كنند • یك رویه :یك جهت،هماهنگ • • س -154مسكن ایشان نزدیك شارعی عامر • شارع :راه راست ،بزرگراه //عامر :معمور ،آبادان • س -172شیر پرسید كه :هیچ به دست شد؟ • هیچ به دست شد؟ :چیزی به دست آمد؟ بخش پنجم باب األسد و الّث ور()4 • س -181از مشقت فاقه و مخافت بوار ُم َس ّلم ماند • فاقه :نیازمندی ،فقر //مخافت :ترسیدن //بوار :نیست شدن ،هالك گشتن //مسلم :به سالمت داشته ،محفوظ بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س -1آخر رام شد و به دست آمد • به دست آمد :تسليم شد • س - 3ما در سایۀ دولت و سامۀ حشمت این ملك • سامه :پناهگاه ،مأمن • س -7شكر ایادی او باز رانیم • ايادي :ج ايدي و آن خود جمع يد است ،دستها ،نعمتها بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س -11بیچاره را به دمدمه در كوزۀ فقاع كردند • دمدمه :حيله ،مكر //فقاع :شرابي كه از جو و مويز و جز آن گيرند //در كوزۀ فقاع كردن :كنايه است از فريب دادن ،در تنگنا گذاشتن • س -14از گوشت من سّد رمقی حاصل تواند بود ،مرا بشكند • سّد رمق :بقيه جان ،تاب و توان //بشكند :شكار كند بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • • • • س -16گوشت تو بوی ناك و زیان كار است بوي ناك :بد بو ،متعّفن س -17گوشت تو ُخ ناق آرد ُخ ناق :ديفتري • س -22مكر اصحاب اغراض ،خاّص ه كه مطابقت نمایند ،بی اثر نباشد • مطابقت نمایند :متحد شوند بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س -25از برای حفظ مال و توّقی نفس • توقي نفس :حفظ و نگهداري خويش • سَ -26م ْن ُقِت َل ُد وَن ماِلِه َفُه َو َش هیٌد َو َم ْن ُقِت َل ُد وَن َنْفِس ِه َفُه َو َش هیٌد • معني :هر كس كه كشته شود از براي مال خود شهيد است و هر كه كشته شود از براي تن خود شهيد است. بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س - 33دفع مناقشات به مجاملت أولی تر شناسند • مناقشات :ج مناقشت ،مجادله ،ستيزه //مجاملت: خوشرفتاري ،چرب زباني //أولي تر :شايسته تر • س - 35و استیال و اقتحام و تسلط و اقدام شیر مقّر ر است • اقتحام :خود را به خطر انداختن ،بي باكي //اقدام :دست به كار شدن ،دليري //مقّر ر :ثابت ،مسلم بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س -46بدو آن رسد كه به باخه رسید • باخه :الك پشت ،سنگ پشت • سَ -53لْو ال الُّد ُم وُع َو َفْی ُض ُه َّن َأَلْح َر َقْت • َأْر َض الَو داِع َح راَر ُه األكباِد • معني بيت :اگر ريزش اشكها نبود ،گرمي و سوزش دل خداحافظي كنندگان سرزمين وداع را مي سوزانيد بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س - 62و من هم می پذیرم كه دم طرقم و دل در سنگ شكنم • دم طرقم :سكوت كنم //دل در سنگ شكنم:خاموشي پيشه كنم • س -71چون طبع أجل صفرا تیز كرد • صفرا :مؤنث اصفر ،زرد رنگ ،زرداب ،يكي از اخالط چهارگانه //صفرا تیز كرد:خشمگين و عصباني شد بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س -74إَّن الَم نایا ال َتطیُش ِس هاُم ها • معني :براستي كه تيرهاي مرگ به خطا نمي رود • س -76لكن مترس و جای نگاه دار • جاي نگاه داشتن :كنايه از نترسيدن بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س -79تو به نادانی بچگان باد دادی • باد دادي :نيست و نابود كردي • -88اگر در این اقدام جّد ننماید بیش شاه مرغان نتواند بود • بيش :ديگر بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س -89عزیمت بر كین توختن مصمم گردانیدند • كين توختن :كينه خواهي ،انتقام • سَ -98و إَّنی َلَم ْی ُم وُن الَّنقیبِه ُم ْن ِج ٌح • َو إْن كاَن َم ْط ُلوبی َس َن ا الَّش مِس ِفی اْلُب ْع ِد • معني بيت :و همانا من مبارك نفس حاجت روا شده ام اگر چه خواستۀ من به بلندي خورشيد باشد در دوري و فاصله بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • سَ -100و ُأْد ِرُك ُس ؤلی حیَن َأْر َك ُب َع ْز َم تی • َو َلْو أَّنُه فی َج ْب َه ِه اَألَس ِد الَو ْر ِد • معني بيت :و درمي يابم حاجت خويش را زماني كه سوار شوم بر تصميم خود اگرچه آن در پيشاني شير سرخ باشد • س -106چون شیر تشّم ر او مشاهدت كرد • تشّم ر :دامن به كمر زدن ،آماده شدن بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س -117برهان ُح مق و َغ باوت بنموده باشد • ُح مق :احقي ناداني َ //غ باوت :ابلهي ،سفاهت • س -118و حجت ابلهی و خیانت سیر گواه كرده • سیر گواه كرده :به طور كامل به اثبات رسانيده ،سير قيد است براي گواه كرده • س -122و فصاحت و چرب سخنی دست نگیرد • دست دادن :حاصل شدن ،ميسر گشتن بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س -130قالوا و ماَفَع ُلوا َو َأْیَن ُه ُم • ِم ْن َم ْع َش ٍر َفَع ُلوا َو ما قاُلوا • معني بيت :گفتند و نكردند ،الف زدند ولي دست به عمل نزدند و كجايند آن گروه كه كردند و نگفتند • س -132در قوِل بی عمل و منظر بی مخبر • َم ْن َظ ر :محل نظر ،جاي نگريستن ،ظاهر َ //م ْخ َب ر :درون هر چيز ،باطن شخص بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س -142به درشت خویی و َفظاظت • فظاظت :درشت خويي ،تند خويي • سَ -146و داُء الُّنوِك َلْیَس َلُه َد واُء • معني :كودني و حماقت را دارويي نيست //ميان دو كلمۀ داء و دواء جناس زايد وجود دارد بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س - 150باد شمال عنان گشاده و ركاب گران كرده • عنان گشاده :عنان به اسب سپرده ،تازان //ركاب گران كرده:تند رانده ،به شتاب رانده • • • • س -151ناگاه یراعه ای دیدند يراعه :كرم شب تاب سَ -161تَر ْك َت الَّر أَی بالَّر ِّی معني :راي راست را در شهر ري به جا گذاشتي بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س -162لختي پشت دست خايي و روي سينه خراشي • پشت دست خاييدن :اظهار ندامت كردن • س -162چنانكه آن زيرِك شريِك ُم َغَّف ل كرد • مغفل:غافل ،ساده دل بخش ششم باب األسد و الّث ور()5 • س -168و نقدي سره برداشتند • سره :بي عيب ،بي نقص ،بنا به نوشتۀ مرحوم مينوي شايد مراد از نقدي سره در اينجا پول كافي و مبلغي قابل مالحظه باشد • س -172بيا تا از آن دفينه چيزي برگيريم • دفينه :گنجينه ،جمع آن دفاين بخش هفتم باب األسد و الّث ور()6 • س -10بسا حيلتا كه بر محتال وبال گردد • بسا حيلتا :بسيار حيله هاست //محتال :حيله كننده • س -15موضع خوش و بقعت نزه است • بقعت :جاي ،مقام //نزه :پاك و پاكيزه ،خوش و خرم ،پر گياه و دور از مردم بخش هفتم باب األسد و الّث ور()6 • س -15صحن آن مرّص ع به زمرد و مينا و مكُب هب لّلَّس د و كهربا • مرصع :گوهر نشان //زمرد :از سنگ هاس قيمتي به رنگ سبز // مينا :آبگينۀ الوان كه در مرصع كاريها به كار برند ،نوعي از گلهاي زينتي //بسد :مرجان //كهربا :كاه ربا ،بيجاده • س -18شبه وي ناسپرده پاي دبور • ناسپرده :طي نكرده //دبور :بادي كه از مغرب وزد بخش هفتم باب األسد و الّث ور()6 • س -38و شرايط تعريك و تعزير در باب وي تقديم افتاده • تعريك :گوشمالي //تعزير :ادب فرمودن ،گوشمال دادن //تقديم افتادن :عملي شدن • س -43ما ِللِّر جاِل َو ِلْلكياِد؟ َو ِإَّنما • َيْع َت ُّد ُه الِّنْس واُن ِم ْن عاداِتها • معني بيت :چه كار مردان را با مكرها و حيله ها همانا آن را زنان از عادت خويش مي شمارند بخش هفتم باب األسد و الّث ور()6 • س -65و حقوق إنعام او ترا در آن زاجر نيامد • زاجر :منع كننده ،باز دارنده • س -73آهن در پيغولۀ خانه بنهاده بودم • پيغوله = بيغوله :گوشه اي در خانه ،ويرانه • س -92و اگر بر پارگين گذرد بوي آن حكايت كند • پارگين :گودال و چاهي كه آبهاي ناپاك و كثيف در آن جمع گردد بخش هفتم باب األسد و الّث ور()6 • س -93و اثر آن در مسامع مستبدان ناخوش • مسامع :ج ِم ْس َم ع و ِم ْس َم َع ه ،گوشها • س -95و َفْو َر ِت خشم تسكيني يافت • فورت :شدت ،جوشش • س -99و توّج ع و تحّس ر سود نخواهد داشت • توجع :ناليدن از درد ،اندوه خوردن بخش هفتم باب األسد و الّث ور()6 • سَ -100فإْن َأْبِك ال أشِفي اْلَغ ليَل َو ِإْن َأَدْع • َأَدْع ُح ْر َقًه في اْلَقلِب ذاَت َتَلُّه ِب • معني بيت :پس اگر گريه كنم شفا نمي دهم سوزش اندرون خود را و اگر ترك كنم گريستن را به جا نهاده ام سوزش را در قلب خود چنان سوزشي كه زبانه كشنده و مشتعل است بخش هفتم باب األسد و الّث ور()6 • سَ -109فتًي كاَن فيِه ما َيُس ُّر َص ديَق ُه • علي أَّن فيِه ما َيُس وُء اَألعاِديا • معني بيت :جواني كه در وي بود آنچه شاد كند دوست را با اين كه در او بود آنچه غمگين و ناراحت كند دشمنان را • س -113به أمثال آن مطّر ز گردد • مطرز :مزين ،آراسته بخش هفتم باب األسد و الّث ور()6 • س -113و در خرد نخورد بر كسي بخشودن • در خرد نخورد :شايسته و سزاوار خردمندي نيست • س -117چنانكه داروهاي ُز فت ناخوش براي ... • زفت :تند ،بدمزه بخش هفتم باب األسد و الّث ور()6 • س -122و ُز ور و إفترا و زرق و افتعال او شير را معلوم گشت • زور :دروغ ،باطل //زرق :نفاق ،تزوير //افتعال :بهتان زدن به كسي • سَ -125م ْن َيْز َر ِع الَّش وَك الَيْح ُص ْد ِبِه ِع َن با • كسي كه خار بكارد از آن انگور برداشت نمي كند بخش هفتم باب األسد و الّث ور()6 • سَ -129و الَب ْغ ُي َيْص َر ُع َأْه َلُه • َو الُّظ لُم َم ْر َتُع ُه َو خيُم • معني بيت :ستم بر زمين مي زند اهل خود را و ظلم چراگاهش ناگوار است

49,000 تومان