صفحه 1:
صفحه 2:
تعریف فصد:
فصد استفراغی است کلی که در آن اخلاط اربعه به
طریق تفریق اتصال معتسدل عروقء در اثر نیش تر
خارج می گردند.
صفحه 3:
دلائل برتري فصد بر سایر استفراغات :
۱.فصد امری اختیاری است و در هر زمان و از هر رگ یا عضو
خاص و به هر مقدار که لازم باشد می توانند خارج نمایند.
۲.میزان اخلاط خارج شده بر حسب ضرورت قایل تغییر است.
۲.چون فصد قابل کنترل و اختیاری است به راحتی می توان آن
را قطع کرد.
صفحه 4:
3 خروج خون مي باشند ؟
کسانیکه مبتلا به امراض دمویه باشند که در این صورت اخراج خون واجب و
ضروری است.
کسانیکه مستعد و آماده بروز امراض دمویه به دلیل کثرت و یا تغییر خون
باشند.
کسانیکه از ترس ایجاد مرض و آفتی عظیم بدون کثرت خون و تغییر آن فصد
فى شوتد
صفحه 5:
اندیکاسیون نسبي فصد :
" در غیر از ۲ گروه بالا در بقیه افراد اخراج خون ضروری
نیست مگر هنگام ایجاد بعضی از بیماریها از جمله صرع و
cue je ون لت رای رم و
صفحه 6:
کنتراندیکاسبون فصد :
سوء مزاج سرد
" در سرزمینهای خیلی سرد
درد شدید
بعد از جماع
| بعد از حمام محلل
" افراد لاغر کم خون
| در ستین کهنسالی
" سن کمتر از چهارده سال
صفحه 7:
افراد چاق شحمی (متخلخل-پف آلود)
سفید پوستان و زرد پوستان کم خون
در بیماریهای مزمن و طول کشیده
در حالت سیری معده از غذا و يا روده ها از فضولات
کسانیکه فم معده ذکی الحس و یا ضعیف دارند و یا افزایش
صفرا در فم معده دارند
در مسمومیتها يا گزش حیوانات سمی
صفحه 8:
صفحه 9:
" ماده بیماری خون نباشد ولی با وجود این غلبه خون نیز
وجود دارد به حدیکه ترس از ضرر باشد.
ماده مرض خون باشد و با تطفیه و تسکین آن بیماری از
شدت افتد اما ون ماده مرض باقی است ترس از عود
مجدد وجود دارد.
صفحه 10:
انديكا 1
حي و م و ىا ل سك
6 ماده غليظ و لزج باشد.
6 ماده غليظ و سوداوي باشد.
7 ۳ ال ل ا lig
جهت استظهار خون (نمونه برداري جهت تشخيص نوع و رنگ و قوام آن)
صفحه 11:
اندیکاسیون فصد ضیق :
هنگامی که هدف خروج ماده باشد در مریضی که غلبه دم
ندارد (قلیل الامتلاء)
در افراد دعر وا عایله
کسانیکه عروق باریک دارند
در فصل گرما
کسانیکه احتمال بروز غش دارند
جهت بند آوردن خونریزی در مریضی که خونریزی حاد
دارد (اماله ماده)
صفحه 12:
خصوصیات فصدي که هدف از آن بند آوردن خونريزي باشد :
1
در هر مرتبه تکرار. از دفعه قبل خون کمتری باید گرفته
شود.
در اینگونه فصدها باید ابتدا خون کمی گرفته و چند ثانیه
خون را با انگشت بند آورده و سپس رها کرد
این فصد باید بسیار تنگ باشد زیرا مقصود اماله ماده است
نه تنقیه آن.
صفحه 13:
احکام تثنیه فصد :
تثنيه فصد يعنى تكرار فصد از يك موضع. براى اين كار بايد
رگ را در طول و روی مقصل به صورت وسيع كشود تا
حرکت مفصل مانع از التیام محل فصد شود با این وجود اگر
قرار باشد تکرار بعد از چند روز صورت بگیرد بسرای
جلوگیری از بسته شدن رگ, پارچه را با روغن زیتون و نمك
آغشته و تا نموده روی محل فصد می گذارند و می بندند تا
زخم جوش نخورد زیرا روغن زیتون مانع از به هم رسیدن
دو لبه زخم و نمک مانع عفونت می شود.
صفحه 14:
اندیکاسیون تأ اخبر در تثنبه فصد:
" وقتی بنیه مريض تحمل گرفتن خون یکباره را ندارد.
" ماده ای که باید خارج شود هنوز نضح کامل نیافته
Ey
H ماده ای که باید خارج گردد در اندام دوری باشد که
نتوان آن را فصد کرد.
" خون فاسد بسیار و خون صالح کم باشد.
صفحه 15:
انتخاب نوع برش در ورید:
| در ورید اگر برش روی مفصل باشد به دلیل حرکت مفصل.
برش طولی دیرتر از برش مورب و برش مورب دیرتر از
عرضی التیام می یابد. اما اگر در محلی غیرمفصلی یا نزدیک
ان ای ما ای
صفحه 16:
اگر تثنیه فصد با فاصله زمان کوتاه منظور باشد برش عرضی و اگر
زمان طولانی تر ولی در همان روز باشد مورب و اگر به دفعات و با
فاصله بیشتر باشد برش طولی بهتر است زیرا برش عرضی زودتر
التيام يافته و بعد مورب و بعد طولی است و این در مورد برش روی
شریان است زیرا اکثر الیاف شریان در عرض آن واقسع است پس در
برش طولی بدلیل پارگی الیاف بیشتر دیرتر التیام می یابد. همچنین
شریان هنگام ضربان به صورت عرضی گشاد می شود و اين باعث
بازشدن لبه های زخم و دیر التیام یافتن برش طولی می شود.
صفحه 17:
اندیکاسیون فصد در شب :
Gales ۲
| ۲. کسانیکه وسواس دارند.
صفحه 18:
زمان فصد:
Vee Ulu ست نا أخسسطر !راع مسن |اخسط | رع راهن رقت كله
NS ce iis ese لل ين
مان فقس اختار ار رورهایه۱ تا ماه قمری هتخام ظهرا یک ساعت
بعد ان غذا مي باشد.
بهترین زمان فصد در زمستان روزی است که در آن باد و باران نباشد
(طوفان نباشد) و اگر ضرورت شدید وجود داشت روزی که در آن باد
جنوبی می وزد بهتر از باد شمالی است زیرا باد جنوبی به نسبت گرمتر
است و در فصل تابستان نیز بهترین زمان اعتدال هواست تا طبیعت بدن
آرام و بدون تشویش باشد و در صورت ضرورت در تابستان, باد
شمالی که باعث خنک و مرطوب شدن هوا می شود بهتر است.
صفحه 19:
صفحه 20:
ESET ah cg
روزی که مرض در حرکت و ماده آن در ثوران (جوشش) باشد در آن روز
فصد و استفراغ ممنوع است.
در بیماریهای مزمن و دارای بحران محتاج به فصد. باید سعی شود که
فصد اتجام تكيرد.
در كسى كة قر ساله عادت به قحلن دارد (يعيك الشهن يقصد) در فصر
Pee HII DS UIE Es CO ون اه عليه تا یی هر
خون كم بكيرند.
در موارد حبس طبيعت (يبوست و خشكى بدن) و قولنج غيرورمى اجتناب
از فصد لازم است ولى در قولنج ورمى جز فصد جاره و علاجى نيست.
صفحه 21:
زنان حامله و حایض را حستی المقدور نبایند فصد کرد مگر
ضرورت قوی وجود داشته باشد.
اندیکاسیون فصد در زنان حامله :
زوال آفت بالفعل یعنی وقتی بیماری جدی دمویه ایجاد شده باشد و
بدون فصد قابل درمان نباشد و اگر فصد ننمایند جان مادر در خطر
افتد.
جهت ایمنی مادر یا نوزاد از حدوث بیماریهای دمویه به شرط اینکه با
امتحان و تجربه یقین حاصل شده باشد اگر فصد انجام شود بعد از
زایمان مادر و جنین هر دو سالمتر خواهند بود.
صفحه 22:
| هر گاه علائم امتلاء ظاهر شود باید دید که امتلاء از خون است یا اخلاط
بلغمی نیمه حام.
در سوداوی مزاجان که سودا در مزاج ایشان غالب باشد باید ابتدا فصد
کرد و سپس منضح و مسهل داد.
" هرگاه در مریضی که نیاز به فصد دارد اخلاط فاسد مخلوط با صفرا
باشد باید دید که بیماری به علت افزايش کمیت است يا تغیسیر در کیفیت
Sol
' هر كاه خون در بدن شخصی مایل به عضو خاصی باشد که سیب
بیماری گردد و فصد لازم باشد باید اخراج خون اندک اندک و به دفعأت
صورت گیرد (تثنیه فصد)
ل اه
نگیری کم و بعد از آن با غذاهای لطیف و محمود تقویت نموده و
مس كروك ا كر HES MOS
صفحه 23:
| هر گاه با وجود ضعف بدن به سبب تب و یا اخلاط پسست
احتیاج به فصد شد باید فصد تثنیه و به دفعات انجام شود تا
خروج ماده با مراعات قوت بدن باشد.
" اگر در فصد خون زیاد گرفته شود گرمی خون باقی مانده و
چون رطوبت کم شود صفرا به حرکت آمده و اجزای لطیف
خون به صفرا تبدیل می گردند و بعد از چنین فصدی زبان
خشک می شود.
صفحه 24:
احکام فصد بر حسب انواع تب
در تب با التهاب شدید و در ابتسدای تب غیرحاده و در ایام دور آنها بايد از فصد
اجتناب کرد.
درحمی یوم و حمی سونوخس به دلیل امتلاء بدن از خون فصد جایز است ولی بایسد
خون کم گرفت.
در تب همراه با تشنج خشک یا مرطوب فصد jal نيست مکر در غلبه خون.
در تبهایی که همراه با لرز قوی باشند فصد جایز نیست چون لرز دليل بر عفونت
سرد مانند بلغم و سودا می باشد.
* هر كاه در بيمار تبدار. فصد ضروری نباشد و مانعی نیز برای فصد مثل غلبه صفرا
و یا بلغم وجود نداشته باشد بهتر است که فصد کنند و خون کمی بگیرند تا طبیعت
قوت گرفته و بتواند ماده مرض را دفع کند.
صفحه 25:
نكاتي که باید قبل و بعد از فصد به آن توجه شود:
0
حمام
خوردن و آشامیدن زیاد
حرکات نفسانی و بدنی شدید
خواب
ورزش
صفحه 26:
وسائلي كه هنكام فصد بايد مهيا باشد :
" انواع تیغ فصد به تعداد بیشتر از نیاز
" پر یا چوبی که برای قی آوردن باشد
۲ بوام‌السی و قراس المسك نا بادر فنا سند
' يشم خركوش و دواءالصبر و كندر
صفحه 27:
عروق قابل فصد در سر و گردن و حلق :
ام
عرق bra
فایده فصد آن: رفع سنگینی سر و چشم و سردرد مزمن و بیماریهای سر است.
1 الاق
عروق بافوح
فایده فصد آن: برای بیماریهای شقیقه و قروح سر مفید است.
" عرق الصدغین
" عرق الماقین
فایده فصد آن: دفع سردرد و ورم مزمن ملتحمه.
4 ی
عروق خلف کوش
فایده فصد آن: در ابتدای بیماری کاتاراکت و قروح كوش و يشت سر مفيد است و مانع از رسیدن
یکرت میم یه سرام شوج
صفحه 28:
1
| عروق وداجین
فایده فصد آن: در ابای جذام. خناق, تنگی نفس و آسم گرم و گرفتگی صدا و پنومونی و سرگیجه ای که
منشاء آن اجتماع فضولات در وداجین باشد مفید است.
| عرق ارنبه
فایده فصد آن: در درمان بیماریهای پوستی کلف و تیرگی پوست صورت و بینی» پولیپ و خارش بینی موثر
است.
| عرق تحت الخشاء
فایده فصد آن: درمان سیاهی رفتن چشم هنگام برخاستن از چا که به خاطر بخارات لطیف که در سر وجود
دارد می باشد مفيد است.
صفحه 29:
| چهار رگ
فایده فصد آن: در رفع بيماريهاى كام و آفت دهان و له و ورم و ترک لب موثر است.
" عرق باطن ذقن
" عرق تحت لسان
فایده فصد آن: در رفع لکنت زبان ناشی از کثرت خون و ورمهای حلق وآفت دهان و سلعه نافع است.
" عرق عنفقه
فایده فصد آن: فصد آن رفع بوی بد دهان می کند.
صفحه 30:
' عرق لبه
فايده فصد آن: در رفع امراض فم معده مفيد است.
' عرق المنخرين
فايده فصد آن: در استخراج رطوبت و خون از جشم مفيد است شايد در بيمارى اهوه نيز مفيد باشد.
صفحه 31:
" وریدی که بر کبد واقع است و فصد آن امراض كبد را رفع مى
كند.
وراندى كه در طخال واقمااست و فعند ان امراشن طحال را رفع
ساك
صفحه 32:
وريدهاي قابل فصد در دست :
" قیفال(سفالیک)
فایده فصد قیفال: فصد آن مخصوص اخراج خون از سر و گردن است و در بیماربهای مغز
و چشم و حلق آن را می گشایند.
۲ کج
فایده فصد اکحل: فصد آن تنقیه کل بدن بوده و در همه بیماریهای فراگیر و غلبه خون آن را می
گشایند.
" باسلیق (بازیلیک)
فایده فصد باسلیق: اخراج خون از کبد و طحال و ریه و رانها و ساقها و پا و... می باشسد و در
ose aaa aS به اجر سر AS cable ei
صفحه 33:
1 3
حبل الذراع
فایده فصد آن: شیخ الرتیس و قدمای دیگر آن را از قیغال و فصد آن را نیز در حکم فصد قیفال دانسته اند و صاحب
ذخیره و بمضی از متأخرین آن را از باسلیق و فصد آن را نیز در حکم فصد با سلیق می دانند و بمضی از اطباء نیز به
این عقیده اند رگی که وجود یا عدم وجود آن مورد اختلاف است فصد کردن آن چه ضرورتی دارد.
7 ابطی
۲ اسیلم
فایده فصد اسیلم: فصد اسیلم راست برای دردهای کبد و ریه و دیافراگم راست و فصد اسیلم چپ برای بیماریهای
قلب و ریه و دیافراگم چپ و طحال مقید است به شرطیکه منشاء این دردها از کبد نباشد که در غیر این صورت فصد
اسیلم راست مقیدتر ات
صفحه 34:
عروق قایل فصد پا :
" وريد صافن
فایده فصد آن: استفراغ خون از اعضاء زیر کبد بوده و باعث كشيده شدن ماده از بالاتنه به
پائین می شود و به همین دلیل در امراض دمویه مغز آنرا مفید دانسته اند.
' عروق خلف عرقوب
na
فایده فصد آن: در بیماری سیاتیک ( بیماری عرق النساء) مفیدتر از فصد صافن و در بقیه
مشابه صافن است.
ne فصد آن مثل فصد صافن بوده ولی در ادرار طمث ( هیپرمنوره) و دردهای
مقعد و بواسير مفيدتر ا ل ا ا در
اس یی وا ی ی
صفحه 35:
دلائل عدم انجام فصد شریان:
" شریان ضربان و جهن دكى دارند يس احتمال عدم التيام و
خونريزى وجود دارد.
بيماريهايى كه محتاج به فصد شريان باشند كمتر روى مى دهند.
شريان دير التيام مى يابد يس ممكن است يوست روى آن ترميم
يافته و خون به زير جلد رفته و باعث ابورسما شود.
' در شريان روح بيشتر از خون وجود دارد يس ضعف در اثر
خروج خون شريانى بيشتر است.
به دليل اتصال بيشتر شريان با قلب» روح حيوانى در ان بيشتر
بوده و احتمال ضعف قلب بيشتر است.
صفحه 36:
شريانهاي قابل فصد
" شریانهای پشت گوش
" شریانهای بنا گوش
صفحه 37:
شريانهاي قابل فصد در دست:
" در پشت دست راست بین انگشت سیابه و اشاره شریانی
واقع است که قصد آن جهت دردهای مزمن کبد و
دیافراگم بسیار عجیب الاثر می باشد.
" شریانی مایلتر از شریان اول که به سوی کف دست میل
si
صفحه 38:
پوست بالای شریان را به صورت طولی شکافته تا شریان ظاهر
گردد و با صناره از زیر شریان رفته و آن را بالا کشیده و از دو
طرف شریان, به فاصله سه انگشت با نخ ابریشمی محکمی می بندند
و از وسط. آن را با قیچی تیزی بریده و داروهای بند آورنده خون بر
آن می پاشند.
صفحه 39:
(۱ /
در سل مثل بتر. پوست را بریده و شریان را پیدا می کنند و می بینند که
تازک است با کلفت؟ اگر نازک بود با صناره آن را برداشته و از دو طرف
به اندازه سه انگشت بسته قطع نمایند. سپس داروهای بند آورنده خون
مثل پشم خرگوش و دواءالکندر بر آن بپاشند و با مرهم های التیام بخش
جراحت را ببندند. اگر شریان کلفت بود اول آن را فصد کرده و خون از آن
بگیرند. سپس دو طرف آن را با نخ ابریشم به فاصله سه انگشت بسته و
از وسط قطع نمایند و زود داروهای بندآورنده خون بر آن بپاشند. بعضی
ل را مختص به این دانسته اند که شریان را با سلاله منقطع نمایند.
صفحه 40:
رساله ای در طریقه فصد و اوقات آن- مبشر بن فاتک. ابو الوفا
کتاب فصد - ابو ماهر موسی بن یوسف بن سیار (طبیب ایرانی
عصر ال بویه)
مقاله در فصد - ابن یوسف بن سیار شیرازی مکنی به ابوماهر
کتاب فصد و حجامت 7 یوحنا بن ماسویه مکنی به ابو زکریا
کتاب الفصد - جالینوس
کتاب الفصد - قسطا
فی الفصد - اثر محمد بن زکریای رازی
صفحه 41: